Tuần trước, Evergrande cho tạm ngừng giao dịch trên thị trường chứng khoán Hồng Kông và sau đó tiết lộ rằng họ được lệnh phá dỡ 39 tòa nhà trên một khu phát triển ngoài khơi đảo Hải Nam có tên là “Ocean Flower Island”. Giá cổ phiếu của công ty phải giảm một nhịp khi ra sức để ngăn chặn làn sóng này sau làn sóng thời hạn thanh toán vào nửa cuối năm 2021, cuối cùng mất 89% giá trị trong suốt năm ngoái.

Trong những ngày tốt đẹp hơn, Ocean Flower Island được đăng tải trên các phương tiện truyền thông địa phương như câu trả lời của Trung Quốc cho Palm Jumeirah của Dubai, và mặc dù Evergrande cho biết trong hồ sơ pháp lý rằng họ đang tiến hành dự án, nhưng sự giám sát gia tăng mà tập đoàn phải đối mặt hiện tại là một sự thay đổi hoàn toàn so với những giao dịch hấp dẫn và lối tắt mà Evergrande có thể thực hiện trong nhiều năm qua.

Cuộc sống của Evergrande và các nhà phát triển bất động sản lớn khác bị cuốn vào nỗ lực không ngừng của chính phủ Trung Quốc nhằm kiềm chế khoản nợ quá lớn mà các công ty này đã dựa vào; song, khó có thể xoay chuyển dễ dàng hơn vào năm 2022.

 Nhưng bất chấp các báo cáo của phương tiện truyền thông đưa ra những lo ngại xác đáng về tiềm năng của một sự sụp đổ hoàn toàn trong hoạt động kinh doanh của Evergrande - một kết quả có nguy cơ tràn sang nền kinh tế rộng lớn hơn của Trung Quốc. Trên thực tế, thì điều đó chưa xảy ra.

Giờ đây, ngày càng nhiều nhà quan sát có vẻ tin rằng công ty, vẫn đang đứng trên bờ vực khi hoạt động từ việc bỏ lỡ các khoản thanh toán trái phiếu quốc tế cho đến việc bị các cơ quan xếp hạng lớn hạ cấp, sẽ phải chịu một cuộc tái cơ cấu lớn, dài hạn, do nhà nước quản lý, chứ không phải là một gói cứu trợ được công bố rộng rãi hoặc là một sự sụp đổ toàn bộ.

Shehzad Qazi, giám đốc điều hành của công ty phân tích dữ liệu China Beige Book, nói với AFP vào tháng trước: “Rõ ràng là chính phủ đang nghiêm túc tham gia vào việc quản lý tình hình. Kết quả cuối cùng sẽ là "sự phá hủy có kiểm soát", ông nói thêm.

Nhưng ngay cả trong trường hợp tốt nhất như vậy, vẫn có thể có tác động đến tâm lý người tiêu dùng và chi tiêu ở Trung Quốc, đặc biệt là đối với các danh mục không thiết yếu như thời trang và hàng xa xỉ.

Mối liên hệ với người tiêu dùng trung lưu của Trung Quốc

Với tư cách là công ty bất động sản lớn thứ hai của Trung Quốc, Evergrande từ lâu vốn tạo ra một sự bùng nổ dường như không thể ngăn cản về giá bất động sản, được thúc đẩy bởi tầng lớp trung lưu ngày càng tăng của đất nước và quá trình đô thị hóa hàng loạt, khiến các cơ quan quản lý địa phương trên khắp đất nước kiếm được trung bình 30% doanh thu của họ từ việc bán đất cho các tập đoàn bất động sản như Evergrande vào năm 2020, theo số liệu của Bộ Tài chính Trung Quốc.

Nhưng không chỉ các nhà phát triển bất động sản khổng lồ và cơ quan quản lý đất đai địa phương lấp đầy kho bạc của họ bằng số tiền thu được từ sự bùng nổ bất động sản Trung Quốc; những người dân thường của Trung Quốc cũng là những người được hưởng lợi.

Theo công ty quản lý đầu tư Loomis Sayles, 70% tài sản hộ gia đình của Trung Quốc được đầu tư vào bất động sản, gần gấp đôi so với 35% ở Mỹ.

Ngay cả trong thời kỳ bùng nổ, từng có những cảnh báo rằng tình trạng vay mượn chóng mặt và khoản nợ khổng lồ thúc đẩy thị trường bất động sản Trung Quốc cuối cùng sẽ gây ra rắc rối. Kể từ năm 2018, ngân hàng trung ương của Trung Quốc cho xác nhận Evergrande là một trong những tập đoàn theo quan điểm của họ có thể gây ra rủi ro hệ thống cho nền kinh tế Trung Quốc.

Mặc dù các nhà phân tích chính thống cho rằng sự so sánh này có vấn đề vì nhiều lý do, nhưng có một số người lo lắng rằng sự biến động mạnh hơn nữa trên thị trường bất động sản Trung Quốc thậm chí có thể đóng vai trò như một mầm mống gây mất ổn định nền kinh tế thế giới. Họ nhìn nhận sự tương đồng với sự dẫn đến cuộc Đại suy thoái khoảng 15 năm trước, ngay trước khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu được châm ngòi bởi sự bùng nổ  bong bóng nhà cửa ở Mỹ.

Sự sụp đổ của Evergrande thực sự có thể ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng Trung Quốc; bởi công ty này được cho là nợ tiền của hơn 170 ngân hàng địa phương, và dẫn đến sự thất bại của nhiều công ty mà công ty này ký hợp đồng phụ cho các dự án của mình, khiến các doanh nghiệp nhỏ và các doanh nghiệp vừa mới khai thác hứng chịu thất bại. Những nhà đầu tư lớn từng mua những bất động sản ngoài kế hoạch có thể  hoặc không thể xây dựng, trong tình trạng khó khăn về tài chính.

Một số người sẽ cảnh giác hơn trong việc chi tiêu, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu

Ở một mức độ đáng kể, sự thành công liên tục của nhiều thương hiệu thời trang và cao cấp quốc tế ở Trung Quốc phụ thuộc vào sự thịnh vượng liên tục - và sự tự tin - của nhóm tầng lớp trung lưu có xu hướng đầu tư vào bất động sản. Theo McKinsey & Company, người tiêu dùng ở nhóm thu nhập trên trung bình có khả năng thúc đẩy “tỷ trọng tăng trưởng Trung Quốc trong thập kỷ tới”.

Đặt trường hợp của Evergrande sang một bên, rõ ràng là thị trường nhà ở rộng lớn hơn đang trong tình trạng tồi tệ hơn so với những năm trước.

Dữ liệu từ Morgan Stanley cho thấy doanh số theo hợp đồng cho 24 nhà phát triển bất động sản lớn ở Trung Quốc đã giảm 31% trong tháng 12 so với một năm trước đó. Điều này xảy ra sau khi giá nhà mới giảm 0,3% so với tháng trước vào tháng 11, mức giảm lớn nhất kể từ tháng 2 năm 2015, theo ước tính của Reuters. Và trong triển vọng mới nhất của mình, Fitch Ratings dự đoán giá nhà ở Trung Quốc đại lục sẽ giảm từ 3% đến 5% trong cả năm 2022 và 2023.

Tiềm năng trong việc chi tiêu tùy ý

Camille Gaujacq, nhà phân tích tại Daxue Consulting, một công ty nghiên cứu thị trường có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết sự sụt giảm này có thể làm giảm chi tiêu tùy ý của một số người tiêu dùng.

Ông nói: “Một số người sẽ cảnh giác hơn trong việc chi tiêu, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu vì họ cảm thấy khoản tiết kiệm của mình không còn an toàn như trước khi khủng hoảng xảy ra”.

Sự suy thoái trong lĩnh vực bất động sản, kết hợp với tác động của chính sách “không khoan nhượng” liên tục của Trung Quốc đối với việc kiểm soát Covid-19, khiến các nhà phân tích của Goldman Sachs dự đoán mức tiêu dùng thực tế của hộ gia đình Trung Quốc vào năm 2022 sẽ vẫn “dưới xu hướng trước Covid-19”, thậm chí với mức tăng trưởng ước tính 7% hàng năm.

Ngoài sự sụt giảm bất động sản, ngân hàng đầu tư cũng chỉ ra chính sách “Thịnh vượng chung” mới của đất nước vào tháng 11 khi cắt giảm dự báo tăng trưởng năm 2022 cho thị trường hàng xa xỉ toàn cầu từ 13,5% xuống 9%. Goldman Sachs ước tính Trung Quốc sẽ đạt mức tăng trưởng GDP 4,8% trong năm nay, giảm so với mức ước tính 7,8% vào năm 2021.

“Trong ngắn hạn, sẽ có  nhiều vấn đề. Một số công ty xa xỉ chứng kiến tốc độ tăng trưởng của họ ở thị trường Trung Quốc chậm lại trong những quý gần đây; cụ thể, số liệu cập nhật đang tăng lên nhưng không phải là quá lớn so với các quý trước, ”Jonathan Yan, một nhà tư vấn nguyên tắc Roland Berger có trụ sở tại Thượng Hải, giải thích.

Tuy nhiên, Jonathan Yan vẫn quan sát chiều hướng tích cực về triển vọng tăng trưởng dài hạn của Trung Quốc đối với thị trường thời trang và hàng xa xỉ.

“Đó vẫn chỉ là một trục trặc, thị trường này sẽ tiếp tục phát triển, ”ông nói thêm.

Làm thế nào để ngăn chặn khủng hoảng tài sản?

Liệu sự sụt giảm bất động sản hiện tại có chuyển thành một cuộc khủng hoảng toàn diện? Điều đó sẽ phụ thuộc vào các động thái của chính phủ trung ương trong năm tới để hỗ trợ thị trường.

Thuế bất động mới do  Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình liên quan đến "Sự thịnh vượng chung" có thể sẽ được tạm hoãn trong thời điểm hiện tại. Bởi đầu tư bất động sản và thuế bất động sản thấp trước đó từng giúp thúc đẩy khoảng cách giàu nghèo trong nước; và điều này giúp người sở hữu khối bất động sản giảm hoang mang.

Các nhà phân tích Kristy Hung và Lisa Zhou của Bloomberg Intelligence  được trích lời cho biết: “Các thử nghiệm thuế tài sản có lẽ sẽ được thử nghiệm khi thị trường bình ổn."

Trong khi đó, những lời nói và tín hiệu phát ra từ Bắc Kinh trong những tháng gần đây đã đặt “sự ổn định” lên hàng đầu, cho thấy các nhà hoạch định chính sách hàng đầu ở Trung Quốc cũng lo ngại về sự suy giảm kéo dài trong nền kinh tế của nước này khi các thương hiệu toàn cầu ngày càng dựa vào Trung Quốc.

Nhìn về mặt tích cực trong tương lai

Theo các nhà phân tích của UBS, khi Trung Quốc phát triển trở thành thị trường thời trang và xa xỉ lớn nhất thế giới, chiếm 1/3 doanh số bán hàng từcác nhà sản xuất hàng xa xỉ châu Âu vào năm 2019 và 28% vào năm 2020, theo các nhà phân tích của UBS, việc bất cứ điều gì có khả năng đưa nền kinh tế Trung Quốc vào rủi ro - giống như một cuộc khủng hoảng thị trường bất động sản - làm căng thẳng thần kinh cho các trụ sở chính ở Paris và Milan của các thương hiệu.

Điều này cho thấy, Trung Quốc là một nơi rất lớn và các yếu tố thúc đẩy nhu cầu thời trang và xa xỉ là rất nhiều.

Jonathan  Yan chỉ ra rằng những người mua sắm thế hệ Z và Millennial ở Trung Quốc - động lực chính thúc đẩy doanh số bán hàng thời trang và xa xỉ ở đây; vì  ít có khả năng là chủ nhà hoặc người mua nhà tương lai, với nhiều người dựa vào cha mẹ để cung cấp một căn hộ cho họ.

“Những người này thực sự tận hưởng cuộc sống và có xu hướng mua những thứ xa xỉ. Họ thích lối sống của mình và tôi không thấy bất cứ điều gì có thể khiến họ thay đổi thái độ đó, ”anh nói.

Ngoài ra còn có yếu tố đại dịch. Mặc dù những nỗ lực liên tục của Trung Quốc nhằm ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng do Covid-19 gây ra các tác động tăng trưởng kinh tế, thu nhập của người dân, tỷ lệ thất nghiệp và hạn chế dịch chuyển, điều đó cũng có nghĩa là người tiêu dùng Trung Quốc có thể sẽ ở lại Trung Quốc ít nhất là trong một thời gian chưa xác định.

Do đó, sự hồi hương chi tiêu xa xỉ vốn là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng ở Trung Quốc trong năm 2020 và 2021, do đó, vẫn còn nguyên tác dụng. Với sự thúc đẩy thêm có lẽ từ người tiêu dùng định tuyến lại thu nhập tùy ý có thể đã được chi tiêu cho các chuyến du lịch quốc tế và nội địa, ăn uống và các trải nghiệm dựa trên dịch vụ khác, đến hàng hóa xa xỉ.

Theo The State of Fashion 2022, một báo cáo được đồng công bố vào tháng trước bởi BoF và McKinsey & Company, thị trường hàng xa xỉ trong nước của Trung Quốc đã đạt doanh số cao hơn 70% đến 90% so với mức của năm 2019 vào cuối năm 2021, với mức tăng 20% ​​nữa -tăng trưởng hơn một năm cho năm 2022 để đạt từ 90 đến 110 phần trăm so với mức của năm 2019.

“Rất khó để nói cuộc khủng hoảng bất động sản sẽ có tác động như thế nào đối với hàng xa xỉ, nhưng nếu chúng ta nhìn vào xu hướng hiện tại, tôi không nghĩ rằng điều đó sẽ vô hiệu hóa hoàn toàn xu hướng tích cực của thị trường xa xỉ ở Trung Quốc,” Camille Gaujacq, nhà phân tích tại Daxue Consulting cho biết.

Lược dịch: Thế Phong

Tham khảo: BoF