Nhận diện “điểm nghẽn”

Cũng như nhiều ngành hàng khác, da giày vẫn phụ thuộc vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu. Do đó, chủ động nguyên phụ liệu là vấn đề căn bản đối với ngành, nhất là khi truy xuất nguồn gốc là yếu tố bắt buộc để doanh nghiệp da giày trong nước tận dụng các hiệp định thương mại tự do. 

Nói về thị trường nhập khẩu nguyên phụ liệu của ngành da giày, theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, có thể điểm mặt những “ông lớn” như: Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc… Ngoài ra, còn có châu Âu, nhưng đây là những thị trường cao cấp, chủ yếu phục vụ cho phân khúc trên, số lượng không lớn. 

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam.

“Nguồn nguyên liệu vẫn nhập khẩu phần lớn từ Trung Quốc. Nguyên do, nguyên phụ liệu từ thị trường Trung Quốc sẵn về số lượng, mẫu mã đa dạng và vận chuyển rất thuận lợi với chi phí thấp”, bà Xuân cho hay. Bà cũng đồng thời cho rằng, cần nhìn một cách toàn diện thị trường nhập khẩu nguyên phụ liệu để tìm ra hướng giải quyết "bài toán" thượng nguồn cho ngành da giày. 

Để giải quyết "bài toán" thiếu nguyên phụ liệu sản xuất, ngành da giày có thể có hai hướng đi, gồm: Kêu gọi đầu tư, phát triển sản xuất nguyên phụ liệu trong nước và đa dạng hoá nguồn cung nguyên phụ liệu để đáp ứng quy tắc xuất xứ từ các hiệp định thương mại tự do. 

Những năm qua, "bài toán" thu hút đầu tư phát triển sản xuất nguyên phụ liệu trong nước đã được các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp trong nước nỗ lực triển khai nhưng hiệu quả “chưa tới”. “Điểm nghẽn” được chỉ ra vẫn là thiếu khu công nghiệp chuyên ngành; tiêu chuẩn môi trường quá cao; địa phương không mặn mà với dự án thuộc da, dệt nhuộm; quy mô thị trường chưa đủ lớn… 

Trước bối cảnh đó, đa dạng hoá nguồn cung nguyên phụ liệu đang được tính đến như một giải pháp “tình thế”, trong khi giải pháp bền vững hơn là phát triển nguồn cung trong nước chưa thực sự phát huy hiệu quả. 

Việc đa dạng hoá thị trường cũng không phải dễ, bởi liên quan đến chi phí sản xuất, chủng loại nguyên liệu và số lượng nguồn cung đủ lớn. Do đó, cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng bao gồm cả thị trường và chủng loại sản phẩm. 

Thành lập trung tâm giao dịch nguyên phụ liệu

Cũng theo bà Xuân, Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, Hiệp hội Dệt may Việt Nam, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đã đề xuất xây dựng một trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu - phát triển và giao dịch nguyên phụ liệu phục vụ ngành thời trang. 

“Đây là một trong những cái giải pháp để giúp đa dạng hóa thị trường nhập khẩu, đồng thời có thể tập trung nâng cao kỹ năng nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo và tạo ra một thị trường nguyên phụ liệu đúng nghĩa tại Việt Nam”, bà Xuân nói. 

Thiếu nguyên phụ liệu là "điểm nghẽn" chưa được giải quyết nhiều năm qua của ngành da giày.

Bà cũng cho rằng, nếu không có “nôm na” là một cái “chợ”, để tất cả các nguồn cung tụ hợp lại, giới thiệu sản phẩm thì các nhà sản xuất, tiêu dùng trong nước cũng sẽ không có đầu mối tiếp cận. 

Một vấn đề nữa, Việt Nam đang yếu và thiếu về mặt sản xuất nguyên phụ liệu, thành lập “chợ” sẽ thu hút được nguồn cung từ khắp nơi trên thế giới, đó cũng là một cách tốt để ngành đa dạng hoá nguồn nguyên liệu đầu vào. 

Việc thành lập trung tâm phát triển và giao dịch nguyên phụ liệu được đánh giá có tiềm năng, bởi Việt Nam đang được ghi nhận là chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu tốt nhất trong khối ASEAN, chỉ sau Trung Quốc. Riêng ngành da giày, tỷ lệ nội địa hóa đạt 50 - 55%, cao hơn nhiều so với Indonesia (khoảng 30%) và Ấn Độ (chủ yếu mạnh về da thuộc). 

Nếu tận dụng lợi thế này, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành nguồn cung thay thế, đáp ứng nhu cầu trong khu vực ASEAN. Điều này đồng nghĩa chuỗi cung ứng không chỉ phục vụ thị trường trong nước, mà còn hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm cung ứng cho cả ASEAN. Bởi trừ Trung Quốc, hầu hết các quốc gia sản xuất giày dép đều phải nhập khẩu nguyên phụ liệu. “Nếu chúng ta phát triển chuỗi cung đủ mạnh, Việt Nam sẽ là lựa chọn thay thế quan trọng cho nhiều thị trường”, bà Xuân cho hay. 

Cũng theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, mặc dù mô hình này còn mới mẻ tại Việt Nam nhưng nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai thành công. 

"Chúng tôi kỳ vọng, thông qua mạng lưới thương vụ và các cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam ở nước ngoài, sẽ hỗ trợ chia sẻ kinh nghiệm, mô hình hoạt động hiệu quả để chúng tôi học hỏi và áp dụng", bà Xuân bày tỏ. 

Với ý tưởng này, bà Xuân bày tỏ mong nhận được sự hỗ trợ từ các thương vụ trong việc kết nối mô hình quốc tế và từ Nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách. Đặc biệt, bà kiến nghị các bộ ngành liên quan nghiên cứu xây dựng một đề án tổng thể với các cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể. Điều này vừa tạo động lực thúc đẩy trung tâm đi vào hoạt động hiệu quả, vừa thu hút sự tham gia của nhiều ngành, góp phần hình thành chuỗi cung ứng nội địa và tăng tính chủ động cho ngành công nghiệp thời trang Việt Nam. 

Trong khi ngành công nghiệp phụ trợ cho ngành da giày chưa phát triển đúng quy mô, đáp ứng đủ nhu cầu, việc thành lập trung tâm nghiên cứu, phát triển, giao dịch nguyên phụ liệu là cần thiết.   

Theo BCT