Trong Quý 3/2022, GDP  Việt Nam tăng 13,7% so với cùng kỳ năm ngoái (một phần do xuất phát điểm thấp), nhờ khu vực bên ngoài vững vàng và nhu cầu trong nước mạnh mẽ. Song, điều đó cũng nói rằng, triển vọng tăng trưởng hiện đang gặp phải thách thức  bởi những cơn gió ngược thương mại ngày càng tăng.

Sau khi tăng hơn 17% so với cùng kỳ năm ngoái trong ba quý đầu năm 2022, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu đã giảm mạnh vào tháng 10, trong đó tháng 11 chứng kiến ​​mức giảm đáng kể trong năm đầu tiên sau hai năm. Lực cản chính đến từ các lô hàng điện tử, chiếm 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Dữ liệu gần đây cho thấy sự yếu kém trong xuất khẩu có phạm vi rộng hơn, bao gồm các sản phẩm dệt may/giày dép, gỗ và máy móc. Đặc biệt, suy thoái kinh tế ở Mỹ càng làm trầm trọng thêm khó khăn khi đây là thị trường lớn nhất cho nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Một lưu ý tích cực là nhu cầu trong nước đã được giải cứu một phần nhờ thị trường lao động đang phục hồi. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 2,3% vào quý 2 năm 2022, nhưng vẫn có khả năng giảm hơn nữa do nhiều việc làm tập trung trong các lĩnh vực liên quan đến du lịch. Dù du khách bắt đầu quay trở lại nhưng lượng khách đến vẫn chưa bằng 20% ​​so với cùng kỳ năm 2019.

Do các xu hướng mở cửa trở lại kéo dài, tốc độ tăng trưởng năm 2022 có thể đạt 8,1%. Tuy nhiên, những thách thức có thể sẽ gay gắt hơn vào năm 2023, đặc biệt là sau khi hiệu ứng mở cửa trở lại mất dần và tác động của lạm phát cao sẽ kéo dài. Do đó, mức tăng trưởng vừa phải hơn là 5,8%, báo cáo cho biết.

Ngoài ra, Việt Nam bắt đầu thấy áp lực lạm phát mạnh hơn, với số liệu mới nhất vượt “trần” 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Không chỉ lạm phát lõi tăng nhanh, mà Việt Nam còn chứng kiến ​​tình trạng thiếu năng lượng trong nước, khiến giá cả tăng cao.

"Mặc dù gần đây chúng tôi đã cắt giảm nhẹ dự báo lạm phát xuống 3,2% (trước đây: 3,4%) cho năm 2022, nhưng chúng tôi đã nâng dự báo lên 4,0% (trước đó: 3,7%) cho năm 2023. Điều này có nghĩa là NHNN có thể sẽ tiếp tục thắt chặt chính sách chu kỳ," báo cáo cho biết.

Không giống như các nước trong khu vực, chẳng hạn như Malaysia và Indonesia, Việt Nam có tiềm năng tài chính hạn chế để đưa ra các biện pháp cứu trợ tức thời nhằm giảm bớt tác động của giá năng lượng cao. Kể từ tháng 4, chính phủ Việt Nam cho cắt giảm nhiều loại thuế khác nhau, bao gồm cả thuế nhiên liệu và môi trường.

Để chống lại áp lực lạm phát gia tăng, Bộ Tài chính đang tìm cách gia hạn cắt giảm thuế môi trường hiện tại đối với các loại nhiên liệu khác nhau cho đến cuối năm 2023. Điều này cho thấy, trong khi giá dầu thế giới có thể hạ nhiệt vào năm 2023, các cơ quan chức năng có thể lựa chọn khôi phục thuế môi trường sớm nhất vào năm 2024. Ngoài ra, giá năng lượng khác có thể tăng vào năm 2023. Tập đoàn Điện lực Việt Nam gần đây từng nộp đơn xin tăng giá 2023, lần điều chỉnh giá lớn đầu tiên trong gần 4 năm, với lý do chi phí nhập khẩu năng lượng cao.

Về tiền tệ, NHNN đã tích cực “đuổi kịp” trước tình trạng VND suy yếu và lạm phát nhập khẩu gia tăng. Bắt đầu từ tháng 9, NHNN  thực hiện các đợt tăng lãi suất liên tiếp 100 điểm cơ bản mỗi lần, đưa lãi suất tái cấp vốn lên 6% vào cuối tháng 10.

Hiện tại, việc tăng lãi suất táo bạo hơn phản ánh nhiều mối lo ngại hơn từ các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như chu kỳ tăng lãi suất nhanh chóng của Fed và biến động ngoại hối. Đúng là các yếu tố bên ngoài đã trở nên thuận lợi hơn trong những tuần gần đây, với khả năng Fed sẽ giảm tốc độ tăng lãi suất và giảm bớt áp lực tỷ giá hối đoái. Tuy nhiên, lạm phát cơ bản ngày càng tăng cho thấy chu kỳ tăng giá của NHNN vẫn đang diễn ra.

HSBC kỳ vọng NHNN sẽ tăng lãi suất tái cấp vốn thêm 50 điểm cơ bản mỗi quý trong Quý 1 năm 2023 và Quý 2 năm 2023, đưa lãi suất tái cấp vốn lên 7% vào giữa năm 2023.

Rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng của Việt Nam là những bất lợi về thương mại ngày càng gia tăng. Việt Nam không tránh khỏi sự suy giảm thương mại toàn cầu đáng chú ý – nói cách khác, thời điểm “hoàn vốn” đã đến. Kể từ khi xảy ra căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, Việt Nam là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất về cả thương mại và dòng vốn FDI, đặc biệt là tăng thị phần xuất khẩu tại thị trường Mỹ. Do đó, Việt Nam ngày càng trở nên dễ bị tổn thương trước suy thoái kinh tế của Hoa Kỳ, theo báo cáo.

Rủi ro khác đến từ áp lực tăng giá năng lượng. Mặc dù giá xăng dầu giảm xuống dưới mức đỉnh của tháng Sáu, nhưng chúng vẫn ở mức cao. Để giảm nguy cơ tồn kho nhiên liệu trong nước có khả năng biến động, chính phủ chỉ đạo các nhà máy lọc dầu trong nước và các doanh nghiệp nhà nước năng lượng lên kế hoạch tăng nhập khẩu năng lượng trong ít nhất nửa đầu năm 2023. Điều này có thể sẽ làm giảm lợi thế tài khoản vãng lai của Việt Nam, do giá cao hơn. hóa đơn nhập khẩu.

Nhìn chung, Việt Nam vẫn đang hưởng lợi từ việc mở cửa trở lại, với doanh số bán lẻ tăng 17% so với cùng kỳ trong tháng 11. Mặc dù tăng trưởng tuần tự đang cho thấy một số dấu hiệu chậm lại, nhưng vẫn còn chỗ cho sự phục hồi.

Tính đến tháng 11 năm 2022, lượng khách du lịch quốc tế chỉ đạt 16% so với mức của năm 2019. Việc mở rộng sang các thị trường mới, chẳng hạn như Ấn Độ, sẽ hỗ trợ phần nào cho việc thiếu khách du lịch Trung Quốc đại lục.

Thế nhưng, những cơn gió ngược bên ngoài có thể đè nặng lên thị trường lao động địa phương. Nhiều công nhân đã bị cắt giảm giờ làm việc. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam dự kiến ​​áp lực về việc làm trong lĩnh vực sản xuất sẽ tiếp tục cho đến giữa năm 2023.

Nhu cầu xuất khẩu hàng hóa yếu đã dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong xuất khẩu của Việt Nam, với tháng 11 đánh dấu mức giảm đáng kể trong năm đầu tiên trong hai năm.

Chỉ số PMI sản xuất trong tháng 11 cũng nằm trong vùng thu hẹp lần đầu tiên vào năm 2022. Đơn đặt hàng mới, giá bán và việc làm đều giảm, cho thấy tâm lý tiêu cực.

Những hàng hóa được hưởng lợi từ nhu cầu mạnh mẽ trong đại dịch, điện tử và dệt may/giày dép, đang chứng kiến ​​giai đoạn “hoàn vốn” khi nhu cầu chuyển sang dịch vụ và tăng trưởng toàn cầu chậm lại.

Mỹ và EU chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu. Một số mặt hàng xuất khẩu chính cũng do Hoa Kỳ thống trị, với gần một nửa kim ngạch xuất khẩu máy móc của Việt Nam sang Hoa Kỳ.

Một mặt hàng xuất khẩu chính khác chịu ảnh hưởng nhiều từ nhu cầu của Hoa Kỳ là sản phẩm gỗ (khoảng 60%). Hoạt động thị trường bất động sản chậm lại ở phương Tây đã mang lại nguy cơ suy giảm hơn nữa cho xuất khẩu của Việt Nam.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều ảm đạm. Bất chấp những cơn gió ngược theo chu kỳ, các công ty vẫn tiếp tục đầu tư vào Việt Nam. Các hãng điện tử lớn Samsung và LG gần đây đều tuyên bố sẽ tiếp tục đầu tư vào Việt Nam, cho thấy sức hấp dẫn lâu dài của thị trường Việt Nam.

ViR; HSBC