Kể từ ngày 7 tháng 8, một loạt mức thuế quan từ 10% đến 41% đã có hiệu lực, ảnh hưởng đến hầu hết các đối tác thương mại của Hoa Kỳ, trong đó Việt Nam phải đối mặt với mức thuế đáng kể 20% - thấp hơn nhiều so với mức 46% ban đầu do Tổng thống Donald Trump đề xuất.

Sự thay đổi này khiến nhiều doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam phải vật lộn với chi phí đầu vào tăng cao và biên lợi nhuận giảm sút.

Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch Công ty TNHH Việt Thắng Jean, nhấn mạnh những thách thức mà biến động thuế quan đặt ra cho ngành dệt may đang phát triển nhanh chóng này. “Đây là ngành kinh doanh theo mùa với chu kỳ đơn hàng ngắn”, ông giải thích. “Việc thay đổi thuế quan khiến việc đàm phán lại giá trở nên khó khăn, đặc biệt là đối với các hợp đồng đã ký kết.” Bất chấp những rào cản này, nhiều nhà xuất khẩu đã lường trước được những diễn biến này, và đã chuẩn bị chiến lược ngay từ tháng 4 khi Hoa Kỳ bắt đầu phát tín hiệu về ý định áp thuế.

“Chúng tôi đã chuẩn bị cho mức thuế suất 30-46%, nên 20% thực sự là tin tốt”, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Tập đoàn Vina T&T, một doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, nhận định. Mức thuế suất thấp hơn dự kiến đã mang lại một tia hy vọng giữa bối cảnh bất ổn.

Sự thay đổi trong chiến lược: Đa dạng hóa đóng vai trò trung tâm

Đối mặt với những mức thuế quan này, các doanh nghiệp Việt Nam đang chuyển hướng sang đa dạng hóa thị trường và sản phẩm như một cơ chế phòng vệ chính. Mỹ vẫn chiếm tới 46% kim ngạch xuất khẩu của Vina T&T, với tổng giá trị khoảng 50 triệu đô la Mỹ trong sáu tháng đầu năm nay.

Tuy nhiên, công ty đã có chiến lược giảm thị phần tại Mỹ từ mức 65% của năm ngoái, và hiện đang mở rộng sang Nhật Bản, Hàn Quốc và EU.

Danh mục sản phẩm đa dạng của Vina T&T bao gồm tất cả các mặt hàng, từ trái cây theo mùa đến các mặt hàng chế biến như nước mắm và bánh tráng.

Một khảo sát gần đây trên hơn 1.500 doanh nghiệp xuất khẩu do Hội đồng Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân và VnExpress thực hiện cho thấy hơn một nửa đang tích cực tìm kiếm thị trường mới để giảm thiểu rủi ro thuế quan. Điều thú vị là khoảng 35% nhà sản xuất trong nước đang đồng hành cùng chiến lược này, cho thấy khả năng thích ứng tập thể giữa các lĩnh vực như sản xuất, dịch vụ, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản.

Tận dụng các Hiệp định Thương mại Tự do: Một lợi ích cho các nhà xuất khẩu

Khi các doanh nghiệp tìm kiếm những chân trời mới, mạng lưới 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) của Việt Nam với hơn 60 quốc gia chính là một lợi thế mạnh mẽ.

Tiến sĩ Bùi Quý Thuận, Trường Kinh tế Phenikaa, nhận định rằng các hiệp định này mở ra cơ hội cho doanh nghiệp thâm nhập vào các thị trường béo bở như EU, Nhật Bản và Hàn Quốc. Bất chấp áp lực từ thuế quan của Mỹ, bức tranh nhập khẩu toàn cầu cho thấy Mỹ chỉ chiếm 13% lượng nhập khẩu toàn cầu, tạo ra nhiều dư địa cho sự đa dạng hóa.

Nhằm giảm thiểu tác động của việc tăng thuế quan, các công ty đang đàm phán các phương án chia sẻ chi phí này. Ví dụ, Việt Thắng Jean đã đàm phán lại thành công các hợp đồng để chia sẻ mức tăng thuế 3% với các nhà nhập khẩu. Về xuất khẩu, Việt Nam đặt mục tiêu đầy tham vọng là tăng trưởng 12% trong năm nay, hướng tới tổng kim ngạch 450 tỷ USD, được hỗ trợ bởi mức tăng trưởng thương mại đáng kinh ngạc 36,5% với Hoa Kỳ trong năm tháng đầu năm, mang lại kim ngạch xuất khẩu trị giá 71,7 tỷ USD.

Đổi mới và Phát triển bền vững: Tương lai của Công nghiệp Việt Nam

Về lâu dài, khi căng thẳng thương mại leo thang, các chuyên gia như Đỗ Thiên Anh Tuấn từ Đại học Fulbright nhấn mạnh sự cần thiết của việc các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao tầm nhìn chiến lược và năng lực cạnh tranh. Ông ủng hộ việc chuyển dịch từ sản xuất chi phí thấp sang các sản phẩm có giá trị gia tăng, tận dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Những động thái này có thể giảm đáng kể sự phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu từ các nước như Trung Quốc và Hàn Quốc. Nhiều doanh nghiệp đã và đang thích ứng, điển hình như Việt Thắng Jean đã tự chủ 50% nguyên vật liệu và dự kiến tăng tỷ lệ này lên 85% trong vòng ba năm.

Tương tự, Tập đoàn Sunhouse đang nỗ lực hướng tới tự chủ trong toàn bộ quy trình sản xuất, đặt mục tiêu xuất khẩu 3.000 tỷ đồng (khoảng 114,4 triệu đô la Mỹ) trong năm nay.

“Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt”, ông Phú nhận định, “với tiềm năng vươn lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu nếu chúng ta tận dụng đúng mức thế mạnh về sản xuất và công nghệ.” Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo trong ngành không hề mù quáng trước những thách thức phía trước. Nhiều người hiện đang kêu gọi tăng cường các ưu đãi về thuế, đất đai và tín dụng để tạo điều kiện cho những điều chỉnh cần thiết nhằm phát triển mạnh mẽ trong một thị trường toàn cầu đang được định hình lại.

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng sự hỗ trợ của chính phủ nên tập trung vào việc trao quyền cho các doanh nghiệp Việt Nam khai thác các thị trường FTA, yếu tố then chốt để duy trì năng lực cạnh tranh và nâng cao vị thế toàn cầu trong những năm tới.

ttblac