Theo nhà lãnh đạo Nhật Bản, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden cần giải thích cụ thể khi đưa ra quyết định trên.

Phát biểu với báo giới tại thủ đô Tokyo, Thủ tướng Ishiba cho rằng nếu Mỹ không giải thích rõ ràng về mối quan ngại an ninh quốc gia về thương vụ thép nói trên thì các cuộc thảo luận tiếp theo sẽ không hiệu quả.

Ông cũng nói rõ quyết định ngăn chặn hôm 3/1 của Tổng thống Biden đã khiến giới doanh nghiệp Nhật Bản lo ngại về các khoản đầu tư vào Mỹ trong tương lai.

Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, ông Yoji Muto, cũng không đồng tình với quyết định ngăn cản của phía Mỹ.

Một nhà máy của US Steel. (Ảnh: AP)

Trước đó, Tổng thống Biden đã ngăn chặn thương vụ bán tập đoàn thép US Steel của Mỹ cho tập đoàn Nippon Steel của Nhật Bản, viện dẫn lo ngại về an ninh quốc gia và nhu cầu chiến lược phải bảo vệ ngành công nghiệp thép trong nước.

Theo nhà lãnh đạo Mỹ, thương vụ này, nếu diễn ra, sẽ đặt một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất của Mỹ dưới sự kiểm soát của nước ngoài. Quyết định của ông Biden nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng tại Quốc hội Mỹ cũng như của Tổng thống đắc cử Donald Trump.

Trong khi đó, cả Nippon Steel và US Steel đều phản đối quyết định của Tổng thống Biden, cho rằng ông không đưa ra được bằng chứng đáng tin cậy về quan ngại an ninh quốc gia, trong khi việc ngừng thương vụ lại vi phạm các điều khoản của thỏa thuận.

Quyết định của Tổng thống Biden được xem là một động thái chưa từng có khi một Tổng thống Mỹ ngăn cản một công ty Nhật Bản mua lại một doanh nghiệp Mỹ.

Với Nippon Steel, việc mở rộng thị trường Mỹ là một cơ hội mà tập đoàn không thể bỏ qua và thỏa thuận trị giá 14,9 tỷ USD này cũng là một phần của chiến lược tăng trưởng ở nước ngoài của hãng.

Tờ Nikkei cũng dẫn thông tin đưa ra 3 kịch bản dự báo cho Nippon Steel sau khi bị chặn thương vụ mua lại US Steel của hãng này, cụ thể

Kịch bản 1: Theo đuổi pháp lý, kéo dài cuộc chiến

Nippon Steel đã công bố ý định mua lại US Steel vào tháng 12/2023. Kế hoạch này đã gặp phải trở ngại khi tìm kiếm sự chấp thuận từ các cơ quan quản lý của Mỹ sau khi các cổ đông của US Steel đã đồng ý với thỏa thuận.

Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS), cơ quan thẩm định các vụ mua lại của nước ngoài, đã xem xét thỏa thuận này để tìm ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, nhưng không đưa ra kết luận nhất trí, cuối cùng để tổng thống quyết định. Ngày 3/1, ông Biden đã yêu cầu hai công ty từ bỏ thỏa thuận trong vòng 30 ngày.

Đưa vụ việc ra tòa là một lựa chọn. Nippon Steel cho biết quyết định chặn thỏa thuận khiến họ "không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thực hiện mọi hành động thích hợp để bảo vệ các quyền hợp pháp của mình."

Nippon Steel không thể nộp đơn khiếu nại quyết định của Tổng thống Biden. Thế nhưng tập đoàn có thể thực hiện hành động pháp lý chống lại quy trình thẩm định mà CFIUS sử dụng để đưa ra quyết định của mình, mà ông Biden đã sử dụng để đưa ra quyết định của riêng mình.

Theo các phương tiện truyền thông đưa tin, trong một lá thư gửi CFIUS hồi tháng 12/2024, Nippon Steel đã cáo buộc Nhà Trắng có ảnh hưởng không đúng mực đến quá trình thẩm định. Nghiệp đoàn lao động ngành thép (USW) đang giành được ảnh hưởng đối với Nhà Trắng vì họ có thể tác động đến cử tri trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.

Đã có tiền lệ về một công ty nước ngoài thắng kiện để đảo ngược lệnh chặn mua lại của một công ty nước ngoài do Nhà Trắng ban hành. Song các chuyên gia pháp lý nhận định khả năng thành công của Nippon Steel là không cao. Ngay cả khi thắng kiện, quá trình này có thể kéo dài nhiều năm, làm chậm đáng kể chiến lược mở rộng toàn cầu của tập đoàn.

Kịch bản 2: Thu hẹp quy mô thỏa thuận hoặc giữ nguyên hoạt động tại Mỹ

Nippon Steel cũng có thể thay đổi các chi tiết của vụ mua lại. Ví dụ, thay vì mua toàn bộ US Steel, tập đoàn này có thể mua một số cổ phiếu và thành lập liên minh. Điều đó có nghĩa là Nippon Steel vẫn có thể theo đuổi việc mở rộng hoạt động kinh doanh tại Mỹ, nơi dự kiến sẽ có nhu cầu vững chắc trong nhiều năm tới. Tuy nhiên, lựa chọn đó vẫn phải tuân theo đánh giá của CFIUS, nghĩa là không chắc chắn sẽ có một thỏa thuận thành công.

Và còn nhiều trở ngại khác trong kịch bản này. Ban đầu, Nippon Steel dự định cung cấp cho US Steel một số công nghệ khác nhau, bao gồm một công nghệ để sản xuất "tấm thép điện không định hướng", công nghệ cần thiết để chế tạo động cơ xe điện. Các công nghệ cho phép đẩy nhanh quá trình khử carbon tại các nhà máy của US Steel cũng được cân nhắc.

Tuy nhiên, một nguồn tin từ Nippon Steel cho biết việc cung cấp công nghệ của mình chỉ có thể tiến triển khi US Steel được mua lại hoàn toàn, nghĩa là mức đầu tư đó sẽ làm giảm hiệu ứng cộng hưởng trong việc chia sẻ công nghệ.

Nippon Steel cũng có thể thay đổi hướng đi và đặt mục tiêu chỉ mua một nhà máy ở miền Nam Mỹ có lò hồ quang điện, điều này sẽ giúp ích cho US Steel đang thiếu tiền mặt. Nhà máy này có thể hấp dẫn Nippon Steel vì hai lý do. Một là lò điện thân thiện với môi trường hơn. Lý do còn lại là nhân viên tại các nhà máy có lò điện không phải là thành viên của Nghiệp đoàn USW phản đối thỏa thuận này.

Ngoài ra còn có lựa chọn củng cố những gì Nippon Steel đang có tại Mỹ hiện nay. Tập đoàn có một liên doanh với ArcelorMittal có tên là AM/NS Calvert tại Alabama. Nếu thỏa thuận ban đầu được thực hiện, Nippon Steel đã có kế hoạch bán cổ phần AM/NS của mình cho ArcelorMittal để tránh các rào cản về quy định chống độc quyền. Nếu thỏa thuận hoàn toàn đổ vỡ, Nippon Steel sẽ giữ cổ phần của mình trong AM/NS.

Các nhà phân tích cho biết AM/NS Calvert là "con bò sữa" của Nippon Steel. Liên doanh này cũng đang xây dựng một nhà máy lò điện với khoản đầu tư 775 triệu USD.

Kịch bản 3: Ông Donald Trump cứu vãn thỏa thuận

Thỏa thuận này có thể trở lại một cách kỳ diệu sau khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức. Trong trường hợp như vậy, ông Trump sẽ cần phải hủy bỏ lệnh. Một luật sư am hiểu luật liên bang Mỹ cho biết "Tôi chưa từng thấy trường hợp nào tương tự, nhưng với thẩm quyền của tổng thống, có thể hủy bỏ lệnh này."

Tuy nhiên, điều này có vẻ không có khả năng xảy ra vì ông Trump đã lên tiếng phản đối thỏa thuận này trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống của mình. Vào tháng 12/2024, ông đã nhắc nhở những người theo dõi trên mạng xã hội về lập trường của mình, nói rằng: "Tôi hoàn toàn phản đối việc một công ty từng vĩ đại và hùng mạnh như US Steel bị một công ty nước ngoài mua lại, trong trường hợp này là Nippon Steel của Nhật Bản."

Nhưng ông Takahiro Mori, Phó chủ tịch kiêm Phó chủ tịch điều hành phụ trách kế hoạch mua lại của Nippon Steel, cho biết thỏa thuận này gần với các chính sách đã nêu của ông Trump, bao gồm việc tăng cường sản xuất tại Mỹ, vì Nippon Steel đang có kế hoạch giúp US Steel đầu tư nhiều hơn vào các nhà máy tại Mỹ.

Nippon Steel đã lên kế hoạch đầu tư 2,7 tỷ USD vào các cơ sở của US Steel trong thỏa thuận ban đầu. Tuy nhiên, nhà sản xuất thép Nhật Bản có thể cần phải tăng thêm nữa để thuyết phục ông Trump thay đổi quyết định, điều này sẽ tạo thêm gánh nặng tài chính với Nippon Steel.

T/h