Việc cải thiện chất lượng gạo là ưu tiên hàng đầu của Việt Nam để bù đắp cho xu hướng giảm giá toàn cầu, thúc đẩy xuất khẩu và khẳng định vị thế là nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới.

Những điểm nêu trên được nêu trong văn bản đề nghị của Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường vào ngày 18 tháng 8.

Tài liệu này được đưa ra sau báo cáo gần đây của Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan cho thấy Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới vào nửa đầu năm 2025.

Hiệp hội cho biết xuất khẩu gạo của Ấn Độ tăng 37% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 11,7 triệu tấn. Việt Nam đứng thứ hai với 4,7 triệu tấn, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm ngoái, và Thái Lan giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 3,7 triệu tấn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm tăng 3% so với cùng kỳ năm trước, đạt 5,5 triệu tấn, nhưng giá trị xuất khẩu giảm 16% so với cùng kỳ năm trước, đạt 2,8 tỷ USD do giá gạo thế giới có xu hướng giảm.

Để củng cố vị trí thứ hai, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ và các cơ quan liên quan tập trung phát triển sản xuất lúa gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, xây dựng thương hiệu quốc gia có hệ thống truy xuất nguồn gốc phù hợp.

Ông cho biết một chương trình điển hình hiện đang được triển khai ở Việt Nam là chương trình trồng lúa bền vững một triệu ha ở Đồng bằng sông Cửu Long vào năm 2030.

Theo ông, bằng cách đó, Việt Nam sẽ có sự chuyển dịch quan trọng từ xuất khẩu thuần túy sang bán các sản phẩm có giá trị cao ra thế giới và tăng cường hơn nữa khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Trong văn bản, lãnh đạo Chính phủ cảnh báo một số rủi ro, vấn đề mà doanh nghiệp xuất khẩu gạo có thể gặp phải.

Những điểm nghẽn bao gồm chính sách quản lý xuất khẩu cứng nhắc và rào cản kỹ thuật tại các thị trường khắt khe như EU và Nhật Bản, cũng như giá cả toàn cầu đang giảm.

Thủ tướng Chính cho biết trong tài liệu: "Những áp lực này thúc đẩy Việt Nam phải chuyển từ cạnh tranh về số lượng và giá cả sang tập trung vào chất lượng, tính bền vững và xây dựng thương hiệu để đảm bảo khả năng phục hồi lâu dài".

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, xuất khẩu gạo có thể đạt 7,5-8 triệu tấn vào năm 2025.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam vẫn bị cản trở bởi thị trường biến động, đặc biệt là sau khi Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất - quyết định bán gạo ra thế giới với quy mô lớn và giữ giá ở mức thấp, trong khi Philippines sẽ tạm dừng nhập khẩu gạo trong chương trình 60 ngày vào tháng tới.

Ông Nam cho biết giá xuất khẩu trung bình của Việt Nam ở mức 514 đô la một tấn, mặc dù thấp hơn những năm gần đây và vẫn cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh.

Bất chấp những khó khăn này, Việt Nam vẫn đang tạo ra một thị trường riêng biệt với các loại rượu cao cấp như DT, OM và đặc biệt là dòng ST từng đoạt giải thưởng.

Gạo đặc sản như ST25 được xuất khẩu sang châu Âu với giá hơn 1.200 đô la một tấn, gấp đôi giá bán tại Trung Quốc.

Việt Nam có kế hoạch mở rộng xuất khẩu gạo thơm, nắm bắt cơ hội tại thị trường Hoa Kỳ, nơi Thái Lan và Ấn Độ hiện đang thống trị, đồng thời thâm nhập vào các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore với các sản phẩm chế biến như mì và bún.

Các thị trường mới nổi như Ghana, Bờ Biển Ngà và UAE cũng đang được ưu tiên.

ttttbhn