Đông Nam Á phải vượt ra khỏi vai trò là dây chuyền lắp ráp của thế giới và xây dựng chuỗi giá trị đầy đủ để duy trì khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu đang được định hình lại.

Julien Bourdiniere, đối tác cấp cao phụ trách hàng tiêu dùng và bán lẻ tại Đông Nam Á tại Roland Berger, phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh bán lẻ châu Á 2025 ở Singapore: "Đông Nam Á hiện phải chuyển từ lắp ráp giá rẻ sang xây dựng chuỗi giá trị hoàn chỉnh, bao gồm mọi thứ từ nguyên liệu thô đến R&D và thiết kế".

Khi Trung Quốc chuyển dịch lên thượng nguồn vào lĩnh vực R&D tiên tiến, vật liệu cốt lõi và linh kiện chính xác, Đông Nam Á đang có cơ hội khẳng định vai trò lớn hơn trong công nghiệp hóa.

Việt Nam đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho sản xuất hàng điện tử và may mặc, khi các công ty như Nike và Uniqlo đa dạng hóa sản xuất khỏi Trung Quốc. Indonesia đang đẩy mạnh sản xuất pin xe điện và chế biến nguyên liệu thô, tận dụng nguồn dự trữ niken của mình. Thái Lan, với nền tảng ô tô vững chắc, đang mở rộng sang sản xuất linh kiện và chế biến thực phẩm để phân phối trong khu vực.

Bourdiniere cho biết những động thái này “không chỉ là những nâng cấp gia tăng”.

Ông cho biết: “Đây là những bước đầu tiên hướng tới sự hội nhập toàn bộ chuỗi giá trị - nơi Đông Nam Á không còn đóng vai trò hỗ trợ rời rạc nữa mà thay vào đó là xây dựng năng lực thiết kế, sản xuất và phân phối sản phẩm ở quy mô lớn”.

Cơ hội là có thật, nhưng cũng có những rào cản. Bourdiniere chỉ ra những thách thức dai dẳng trên khắp khu vực: “Những khoảng trống về cơ sở hạ tầng, tình trạng thiếu hụt nhân tài trong các vị trí kỹ thuật và quản lý, và sự bất ổn về chính sách vẫn là những rào cản chính.”

Ông nhấn mạnh rằng hành động phối hợp là điều cần thiết, với việc các chính phủ đầu tư vào mạng lưới hậu cần hiện đại, mở rộng giáo dục và đào tạo, cũng như hài hòa các chính sách thương mại để tạo điều kiện cho sự hợp tác khu vực.

Một số công ty đã đặt ra những dấu mốc cho sự thay đổi này.

Nike đã chuyển các hoạt động sản xuất chủ chốt từ Trung Quốc sang Việt Nam và Indonesia. Unilever vận hành mô hình khu vực, trải rộng sản xuất khắp Đông Nam Á, với các trung tâm tại Thái Lan, Indonesia và Singapore. Coca-Cola đã lồng ghép tính bền vững vào hoạt động, đầu tư vào tái chế và tối ưu hóa vận chuyển - cho thấy việc tích hợp giá trị cao hơn cũng phải tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường.

Bourdiniere cho biết: "Những ví dụ này cho thấy Đông Nam Á đang nâng cao trình độ của mình".

Ông nói thêm: "Nếu khu vực này có thể thu hẹp khoảng cách về cơ sở hạ tầng và nhân tài, khu vực này có thể xác định lại vai trò của mình trong nền kinh tế toàn cầu - không phải là thay thế cho Trung Quốc, mà là một chuỗi giá trị hoàn toàn tích hợp theo đúng nghĩa của nó".

tttblca