Chi phí - nhân tố cản trở việc chuyển đổi xanh ngành thép

Nỗ lực khử carbon trong ngành sản xuất thép châu Âu vừa gặp thêm trở ngại mới trong tuần qua khi ArcelorMittal - nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới từ chối gói trợ cấp công trị giá hơn 1 tỷ Euro để chuyển đổi các nhà máy tại Đức sang vận hành bằng hydro xanh.

Tập đoàn thép đa quốc gia có trụ sở chính đặt tại Luxembourgn viện dẫn lý do là bởi vì chi phí năng lượng quá cao, trùng thời điểm hãng sản xuất thép Thụy Điển SSAB cũng thừa nhận dự án nhà máy thép phát thải thấp hàng đầu của mình cũng đang bị trì hoãn, với lý do là lưới điện không ổn định.

Chi phí năng lượng chỉ là một trong số nhiều thách thức mà các nhà sản xuất thép Châu Âu phải đối mặt khi theo đuổi mục tiêu “thép xanh” nhằm cắt giảm phát thải. Những khó khăn khác bao gồm hàng tỷ euro đầu tư ban đầu, thiếu hạ tầng hydro và nhu cầu thấp đối với các sản phẩm thân thiện môi trường nhưng giá cao.

“Hiện tại, thép xanh chưa có cơ sở kinh doanh vững chắc tại châu Âu,” theo ông Axel Eggert - Tổng Giám đốc Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer) cho biết. “Một số nhà sãn xuất đặt cược và hy vọng vào tương lai, còn một số khác thì nói không.”

Trên thực tế, một số lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu ngành này thừa nhận rằng, một khi đã cam kết triển khai dự án thì họ buộc phải tiếp tục, bất chấp chi phí.

Bà Marie Jaroni, Giám đốc chuyển đổi của tập đoàn thép Đức – Thyssenkrupp, chia sẻ với Financial Times rằng công ty của bà vẫn tiếp tục kế hoạch thép xanh dù ngành đang trong “khủng hoảng” khiến các quyết định đầu tư lớn trở nên “cực kỳ khó khăn”.

Ngành thép là lĩnh vực then chốt đối với châu Âu, chiếm khoảng 7% sản lượng toàn cầu, tạo ra doanh thu 191 tỷ Euro và hơn 300.000 việc làm trực tiếp.

Tuy nhiên, đây cũng là một trong những ngành phát thải nhiều nhất, với các nhà máy thép trong EU thải ra 200 triệu tấn CO₂ mỗi năm - nhiều hơn tổng lượng phát thải hàng năm của Hà Lan và tương đương 5% tổng phát thải của toàn khối EU.

Dưới hệ thống mua bán khí thải của EU (EU ETS) ra đời cách đây 20 năm, các công ty thép phải mua giấy phép phát thải CO₂, làm tăng chi phí và lý thuyết là khuyến khích sản xuất sạch hơn.

Tuy nhiên, các lãnh đạo ngành này cho biết họ đang bị thép nhập khẩu giá rẻ phát thải cao - chủ yếu từ Trung Quốc cạnh tranh gay gắt.

Tình trạng dư thừa công suất thép trong năm ngoái do Trung Quốc sản xuất quá mức giữa lúc cầu giảm mạnh đã vượt gấp bốn lần sản lượng thép hàng năm của EU, theo số liệu từ Ủy ban châu Âu.

Sản lượng thép của các nước khối EU sử dụng lò cao và lò hồ quang điện (đv Triệu tấn) : Đức sản xuất lượng thép lớn nhất EU, nhưng chủ yếu là từ các lò cao thải ra nhiều carbon hơn

Ông Markus Krebber, CEO của tập đoàn năng lượng Đức RWE, cho rằng ưu tiên hiện tại là chi phí hợp lý, chứ không còn là khử carbon. “Cuối cùng, chúng ta phải bàn lại về tốc độ chuyển đổi, vì tốc độ sẽ quyết định phần lớn chi phí,” vị CEO chia sẻ tại 1 sự kiện diễn ra vào đầu tuần qua.

 Trong tuần vừa qua, đã có 10 tập đoàn thép lớn nhất châu Âu gửi thư tới Ủy ban châu Âu, yêu cầu thực hiện thêm các biện pháp bảo vệ ngành, cảnh báo rằng: “tham vọng khí hậu và hàng chục dự án khử carbon trong ngành thép EU đang bị đe dọa nghiêm trọng” nếu không có hành động cấp bách.

Việc khử carbon trong sản xuất thép bao gồm chuyển đổi nhà máy sang vận hành bằng hydro xanh, hoặc điện hóa quy trình sản xuất để loại bỏ nguyên liệu than cốc hoặc than đá.

Hiện khoảng 40% sản lượng thép EU được sản xuất bằng lò điện hồ quang, nhưng chưa đến 1% sử dụng hydro xanh - phần lớn mới ở giai đoạn thí điểm. EU đặt mục tiêu ngành thép cắt giảm ít nhất 30% lượng phát thải vào năm 2030 so với mức năm 2018.

Tiết giảm tiêu thụ năng lượng là yếu tố then chốt để đạt mục tiêu này. Theo Ủy ban châu Âu, năng lượng chiếm khoảng 17% chi phí sản xuất thép tại châu Âu. Tuy nhiên, đây lại là điểm bất lợi cho EU, khi giá điện tại châu Âu cao gấp đôi Mỹ, gây áp lực lớn lên lợi nhuận của các nhà sản xuất vận hành bằng điện.

Stegra - công ty khởi nghiệp công nghiệp tại Thụy Điển, được các tập đoàn và cá nhân như gia tộc Agnelli, Maersk, Wallenberg, cùng CEO Spotify Daniel Ek và Mercedes-Benz hậu thuẫn, dự kiến bắt đầu sản xuất vào cuối năm sau, tức là trễ hơn 2 năm so với kế hoạch ban đầu.

Dự án cạnh tranh là Hybrit, được hậu thuẫn bởi 3 tập đoàn quốc doanh Thụy Điển gồm LKAB, SSAB và Vattenfall, cũng gặp phải trì hoãn tương tự.

Theo ông Henrik Henriksson - CEO của Stegra, chia sẻ và cho rằng sản xuất thép xanh cần “thay đổi cách truyền thông, nhấn mạnh vào sự ổn định địa chính trị và an ninh chuỗi cung ứng” do không phụ thuộc vào năng lượng hay quặng sắt nhập khẩu.

Brussels dự kiến sẽ công bố gói hỗ trợ xuất khẩu mới cho ngành thép trong vài tuần tới, có thể bao gồm sửa đổi về thuế biên giới carbon của EU. Giữa tuần qua, Ủy ban châu Âu cũng đã công bố hướng dẫn trợ cấp nhà nước, nhằm khuyến khích các khoản đầu tư cắt giảm khí thải.

Các hãng sản xuất, bao gồm ArcelorMittal, cho rằng thuế biên giới carbon hiện tại không đủ để bảo vệ các ngành sử dụng nhiều năng lượng khỏi cạnh tranh không công bằng từ các đối thủ gây ô nhiễm nhiều hơn như Trung Quốc.

Thách thức lớn về niềm tin trong các dự án xanh

Châu Âu không phải là nơi duy nhất vật lộn với quá trình chuyển đổi sang thép xanh. Ông Todd Tucker - Giám đốc phụ trách chính sách công nghiệp và thương mại tại Viện Roosevelt (Mỹ), cho biết các nhà sản xuất tại Mỹ cũng gặp khó khăn tương tự, dù chi phí năng lượng rẻ hơn.

Ông cho rằng các chính phủ cần theo đuổi một chiến lược tổng thể, kết hợp cả chính sách khí hậu, công nghiệp và kinh tế để tạo ra nguồn cung - cầu cần thiết nhằm chuyển đổi một ngành có lượng phát thải cao như ngành thép.

Ông Eggert cũng đồng tình, nói rằng các nhà hoạch định chính sách có thể đảo ngược xu hướng trì hoãn hiện nay, nhưng chỉ khi hành động một cách “nhanh chóng và hiệu quả”.“Châu Âu vẫn còn cơ hội để hiện thực hóa ngành thép xanh,” ông Eggert khẳng định.

Theo FT