Từ nền sản xuất sôi động cuối quý III đến những kỳ vọng tiêu thụ tăng mạnh nhờ đầu tư công và mùa xây dựng cao điểm, ngành thép được dự báo sẽ tiếp tục khởi sắc trong những tháng cuối năm, dù vẫn phải đối mặt không ít thách thức từ thị trường quốc tế và giá nguyên liệu.

Tín hiệu khởi sắc từ cuối quý III

Sau nhiều quý trầm lắng, bức tranh ngành thép Việt Nam cuối quý III/2025 đã có gam màu tươi sáng hơn. Theo số liệu từ Công ty Chứng khoán MBS, tổng sản lượng thép thành phẩm cả nước đạt khoảng 6,3 triệu tấn, tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm trước. Các mặt hàng chủ lực như thép xây dựng và cuộn cán nóng (HRC) chiếm khoảng 2/3 tổng sản lượng tiêu thụ toàn ngành.

Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ sự khởi sắc của thị trường xây dựng dân dụng và đầu tư công. Nhiều dự án hạ tầng trọng điểm được giải ngân mạnh trong nửa cuối năm đã kéo theo nhu cầu thép tăng nhanh, đặc biệt tại Hà Nội, TP.HCM, Quảng Ninh và Bình Dương. Việc Tập đoàn Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh đưa vào vận hành thêm các dây chuyền công suất mới cũng giúp nguồn cung ổn định, tạo đà cho giá thép nội địa nhích lên nhẹ sau thời gian dài chững lại.

Cùng với đó, chi phí nguyên liệu đầu vào giảm là yếu tố đáng kể hỗ trợ doanh nghiệp. Giá quặng sắt và than cốc trên thị trường thế giới giảm lần lượt 5–6% so với cùng kỳ, giúp biên lợi nhuận của các nhà sản xuất được cải thiện. Nhiều doanh nghiệp lớn ghi nhận kết quả kinh doanh tích cực hơn trong quý III, dù xuất khẩu vẫn gặp nhiều khó khăn.

Thách thức vẫn còn hiện hữu

Dù có nhiều điểm sáng, ngành thép Việt Nam chưa thể coi là thoát đáy. Thị trường xuất khẩu - vốn từng chiếm tỷ trọng quan trọng - vẫn giảm khoảng 10% so với cùng kỳ do nhu cầu yếu tại các thị trường EU và Mỹ. Cạnh tranh trong nước gay gắt khi thép giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc, Ấn Độ và Nga tiếp tục tràn vào, buộc doanh nghiệp phải linh hoạt trong chiến lược giá và phân phối.

Một số chuyên gia cho rằng, nếu không có biện pháp phòng vệ thương mại kịp thời, nguy cơ bóp méo thị trường hoàn toàn có thể tái diễn.

Bên cạnh đó, chi phí sản xuất trong nước vẫn ở mức cao, đặc biệt là chi phí năng lượng, logistics và nguyên liệu đầu vào (than mỡ, quặng sắt). Nhiều doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, khiến giá thành sản xuất khó cạnh tranh. Việc đẩy mạnh chuyển đổi công nghệ, giảm phát thải carbon và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh cũng là bài toán không dễ khi chi phí đầu tư ban đầu rất lớn.

Thị trường bất động sản - đầu ra chính của thép xây dựng vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Mặc dù Chính phủ đã có nhiều động thái tháo gỡ pháp lý và đẩy mạnh đầu tư công, nhưng khu vực nhà ở thương mại, dân dụng vẫn còn trầm lắng. Điều này khiến nhu cầu tiêu thụ thép xây dựng trong nước tăng chậm, chủ yếu nhờ vào các dự án hạ tầng lớn.

Ở góc độ vĩ mô, rủi ro tỷ giá và lãi suất cũng là yếu tố đáng chú ý trong những tháng cuối năm. Nếu đồng USD tiếp tục mạnh lên, chi phí nhập khẩu nguyên liệu sẽ gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp tới giá thép thành phẩm trong nước.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng xu hướng trung và dài hạn của ngành thép Việt Nam vẫn tích cực. Việc đẩy mạnh đầu tư công, phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng và đô thị hóa sẽ tiếp tục tạo ra nhu cầu thép ổn định. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp lớn đang dịch chuyển chiến lược sang sản xuất thép xanh, thép chất lượng cao và xuất khẩu sang các thị trường như Mỹ, EU, ASEAN… nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường nội địa.

Nhu cầu nội địa là điểm tựa

Bước sang quý IV, giới phân tích kỳ vọng thị trường thép sẽ có thêm động lực từ ba yếu tố chính: đầu tư công, xây dựng dân dụng và chi phí nguyên liệu ổn định.

Theo kế hoạch, giải ngân đầu tư công năm 2025 dự kiến tăng khoảng 18% so với năm trước, mức cao nhất trong 3 năm gần đây. Đây được xem là đòn bẩy quan trọng giúp kích cầu thép xây dựng, nhất là với các dự án giao thông, nhà ở xã hội và hạ tầng khu công nghiệp.

Đặc biệt, thị trường bất động sản cũng có dấu hiệu “ấm” trở lại. Dự kiến trong quý IV, lượng thép tiêu thụ nội địa tăng từ 5 - 10% so với quý trước, tập trung vào nhóm thép cây và cuộn trơn. Giá thép nội địa được dự báo duy trì ổn định hoặc tăng nhẹ trong biên độ 1 - 3%, nhờ cung cầu trong nước tương đối cân bằng.

Ngoài triển vọng ngắn hạn, năm 2025 còn là thời điểm bản lề của ngành thép trong tiến trình chuyển đổi công nghệ sản xuất. Báo cáo “Vietnam Steel Market Outlook 2025–2030” của Ken Research nhận định, xu hướng sử dụng thép phế liệu và phát triển lò điện hồ quang (EAF) đang tăng nhanh, mở ra cơ hội cho mô hình thép xanh, vừa tiết kiệm năng lượng, vừa đáp ứng tiêu chuẩn môi trường quốc tế.

Theo Công ty Chứng khoán MBS, nếu duy trì được đà phục hồi trong nước, lợi nhuận toàn ngành thép năm 2025 có thể tăng 40 - 45% so với năm trước. Tuy nhiên, để đạt được điều này, doanh nghiệp cần tận dụng giai đoạn chi phí nguyên liệu thấp, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu sang khu vực ASEAN, Nam Á, Trung Đông thay vì chỉ phụ thuộc vào EU và Mỹ.

Nhìn chung, triển vọng ngành thép những tháng cuối năm 2025 vẫn nghiêng về hướng tích cực. Mùa xây dựng cao điểm, vốn đầu tư công đẩy mạnh, chi phí đầu vào thuận lợi và chính sách thương mại hỗ trợ là những yếu tố nền tảng. Tuy nhiên, rủi ro như thời tiết bất thường, biến động giá quặng và áp lực cạnh tranh từ thép nhập khẩu vẫn cần được theo dõi sát sao.

Giới chuyên gia cho rằng, điểm khác biệt trong năm nay nằm ở khả năng thích ứng của doanh nghiệp. Những đơn vị có công nghệ hiện đại, quản trị linh hoạt và định hướng sản phẩm chất lượng cao sẽ là những người thắng cuộc. Ngược lại, các doanh nghiệp phụ thuộc vào thép xây dựng truyền thống, năng lực sản xuất thấp, sẽ khó giữ được vị thế nếu thị trường biến động.

Dự báo trong năm 2026, nếu các dự án hạ tầng trọng điểm được giải ngân mạnh và kinh tế phục hồi đồng bộ, ngành thép Việt Nam có thể bước vào giai đoạn tăng trưởng bền vững hơn, với trọng tâm là năng lực sản xuất sạch, công nghệ hiện đại và đa dạng hóa thị trường.

Nhìn lại chặng đường cuối quý III và những tháng cuối quý IV/2025, có thể thấy thị trường thép Việt Nam đang trên đà phục hồi rõ rệt. Dù còn đối mặt nhiều thách thức, nhưng với nền tảng nhu cầu nội địa tăng, đầu tư công mở rộng và xu hướng “thép xanh”, ngành thép có cơ sở để kết thúc năm 2025 trong trạng thái ổn định và bền vững, tạo tiền đề cho chu kỳ tăng trưởng mới trong những năm tới.

Một số chỉ tiêu số liệu ngành thép Quý III/2025

Sản lượng toàn ngành thép tính đến cuối quý III đạt khoảng 6,3 triệu tấn, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024.

Giá thép xây dựng nội địa trong quy III: Trung bình 14,5 - 15,1 triệu đồng/tấn, tăng 2 - 3% so với quý II.

Giá cuộn cán nóng (HRC): Khoảng 15,3 - 15,7 triệu đồng/tấn, ổn định trong 3 tháng gần đây.

Giá quặng sắt nhập khẩu: 110-115 USD/tấn CIF, giảm nhẹ 5% so với quý trước.

Doanh nghiệp dẫn đầu:

Hòa Phát Group (HPG) chiếm khoảng 35% thị phần thép xây dựng.

Formosa Hà Tĩnh (FHS) dẫn đầu sản xuất HRC tại Việt Nam.

Pomina, VNSteel, Thép Miền Nam giữ vững nhóm đầu trong mảng thép cán dài.

TCXD