Nhiều báo cáo cho thấy thị trường sợi và vật liệu thay thế từ cây chuối/tơ chuối đang tăng trưởng nhanh. Kinh nghiệm từ Philippines, Ấn Độ hay Nhật Bản với các sản phẩm sợi tự nhiên cho thấy chuỗi cung ứng và thị trường đã tồn tại sẵn.

Tại Philippines, ngành abaca (một loại sợi họ chuối) đã được tổ chức bài bản. Thị trường abaca và các sản phẩm chế biến từ sợi hiện có quy mô hàng trăm triệu USD trong những năm gần đây.

Ngành abaca được Philippines tổ chức bài bản. Ảnh minh họa

Ở Ấn Độ, với sản lượng chuối hàng năm lên tới hàng chục triệu tấn, mô hình tận dụng vỏ và thân chuối để chiết xuất sợi đang được mở rộng, cho thấy nguồn nguyên liệu lớn và năng lực thương mại có thể chuyển sang chuỗi cung ứng sợi. Ở Nhật Bản, dòng vải truyền thống bashōfu (được dệt từ sợi chuối bản địa) vẫn được gìn giữ như sản phẩm thủ công có giá trị cao, xuất hiện trong các thị trường chuyên biệt và định vị thành sản phẩm văn hoá – kinh tế có giá trị gia tăng.

Các sản phẩm làm từ tơ chuối. Ảnh minh họa

Tại Việt Nam, thân cây chuối sau thu hoạch từng bị bỏ lại hoặc chở đi làm thức ăn cho gia súc. Khi ủ đống, chúng phân hủy sinh khí metan và CO₂, gây ô nhiễm sinh thái tại địa phương. Tuy nhiên thân chuối thực ra chứa sợi libe có cấu trúc ống rỗng, nhẹ, thoáng, thấm hút tốt, chịu lực cao, kháng khuẩn và ít bắt cháy. Những đặc tính phù hợp với ứng dụng dệt may, đồ thủ công, vật liệu nội thất và giấy mỹ thuật. Startup Musa Pacta và một số đơn vị khác đã thương mại hoá kỹ thuật tuốt sợi, sản xuất túi xách, khăn trải bàn và nguyên liệu dệt từ sợi chuối.

Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 160 triệu tấn thân chuối, nguồn nguyên liệu vô tận cho ngành sản xuất sợi dệt và tinh bột chuối. Ảnh minh họa

Quy mô nguyên liệu ở Việt Nam là lợi thế lớn. Theo ước tính, lượng thân chuối khoảng 160 triệu tấn mỗi năm, nguồn nguyên liệu tái tạo gần như quanh năm và có thể cung cấp cho nhà máy chế biến lớn nếu được tổ chức bài bản. Việc tận dụng thân chuối không chỉ giảm phát thải và chi phí dọn phế phẩm cho nông dân mà còn tạo thêm thu nhập ngay tại vườn.

Musa Pacta đã được tỉnh Thanh Hóa chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhà máy sản xuất sợi dệt và tinh bột chuối, với tổng mức đầu tư xấp xỉ 495 tỷ đồng. Khi đi vào hoạt động, nhà máy này có thể là đòn bẩy để hình thành vùng nguyên liệu tập trung và liên kết với các hợp tác xã nông thôn.