Đã từ rất lâu, trong tâm thức của rất nhiều người á Đông, Lễ Thất tịch gắn với câu chuyện ngày gặp nhau duy nhất trong năm của Ngưu Lang – Chức Nữ, nước mắt hội ngộ làm trời đổ mưa ngâu. Vậy nguồn gốc ngày này là gì, tại sao mọi người thường ăn chè đậu đỏ vào ngày thất tịch để cầu duyên?

Chuyện tình Ngưu Lang - Chức Nữ

Câu chuyện tình yêu này có nguồn gốc từ Trung Hoa, chuyện kể rằng ngày xưa có một anh chàng chăn trâu mồ côi cha mẹ, hoàn cảnh nghèo khó tên là Ngưu Lang. Một ngày chăn trâu trên đồi chàng phát hiện ở hồ nước gần đó có 7 nàng tiên đang nô đùa, chàng đã phải lòng tiên nữ trẻ nhất tên là Chức Nữ, cũng chính là con gái út của Ngọc Hoàng.

Chú trâu của Ngưu Lang biết được tình cảm của chàng dành cho Chức Nữ nên đã bày kế cho chàng dấu xiêm y của nàng đi, để từ đó giữ nàng ở lại trần gian mãi mãi.

Đến giờ phải quay về thiên đình, các chị gái của Chức Nữ đành phải để lại nàng tự mình tìm xiêm y. Thấy vậy, Ngưu Lang mủi lòng bèn đem bộ xiêm y ra trả lại cho nàng và thú nhận tất cả, chàng cũng thổ lộ tấm chân tình của mình và mong muốn lấy nàng làm vợ.

Thấy chàng là người thật thà, chân thành, Chức Nữ liền đồng ý, từ đó hai người sống hạnh phúc bên nhau dưới trần gian.

Khi phát hiện con gái út mất tích, Ngọc Hoàng đã sai binh lính xuống trần gian bắt con về trời. Ngưu Lang vì nhớ thương vợ nên đã mang theo hai con đuổi theo nàng. Vương Mẫu biết được nên vạch ra ranh giới giữa hai cõi trần và cõi tiên, đó là sông Ngân Hà.

Vì là người trần nên Ngưu Lang và hai con chỉ có thể đứng được ở bên này để chờ Chức Nữ quay về. Cảm động trước tấm chân tình của hai người, Vương Mẫu đã cho phép Ngưu Lang và Chức Nữ được gặp nhau mỗi năm một lần vào ngày Thất tịch (mùng 7.7 âm lịch) trên chiếc cầu Ô Thước do đàn quạ trời tạo nên.

Ở Việt Nam Lễ Thất tịch người ta thường gọi là ngày “Ông Ngâu Bà Ngâu”, sở dĩ được gọi như vậy bởi vì vào ngày này thường xuất hiện mưa ngâu và từ xưa các cụ đã ví von rằng đây là nước mắt vui mừng xen lẫn hạnh phúc mà Ngưu Lang và Chức Nữ khi gặp nhau. "Đồn rằng tháng 7 mưa ngâu, Con trời lấy chú chăn trâu cũng phiền".

Tương truyền, Vào đời vua Lý Thánh Tông (1054-1072), lịch sử có ghi lại rằng, khi vua ở độ tuổi 42 nhưng vẫn chưa có con để truyền ngôi vị, vì vậy nên đã cầu tự vào ngày 7.7 ở một ngôi chùa, nhờ đó mà đón tin mừng, sinh ra Thái tử Càn Đức. Cũng bởi lý do này nên hàng năm vào ngày 7.7 trọng lễ đã được tổ chức ở chùa Hà và trở thành lễ hội cầu tình duyên, con đàn cháu đống, gia đình hạnh phúc.

Vào ngày lễ Thất tịch ở Việt Nam, các đôi lứa yêu nhau thường cùng đến chùa, làm lễ, cầu mong tình duyên ngày càng bền lâu, mặn nồng. Nếu trời không mưa, các cặp đôi thường cùng nhau ngắm sao Ngưu Lang - Chức Nữ và thề hẹn. Đêm Thất tịch, chòm sao Chức Nữ sẽ sáng hơn những ngày thường. Người ta tin rằng hai người yêu nhau nếu cùng ngắm sao Ngưu Lang - Chức Nữ trong đêm mùng 7 tháng 7 thì sẽ mãi mãi bên nhau.

Hưởng ứng ngày tình yêu của giới trẻ Á Đông và Trào lưu ăn chè đậu đỏ vào ngày Thất Tịch

Người Trung Hoa tính toán chuyển tiết theo lịch âm, thường xê xịch vài ngày so với cách tính chuyển tiết theo lịch dương ở Việt Nam. Sở dĩ vào dịp mùng 7.7 âm lịch hằng năm, Việt Nam thường có mưa ngâu là do gần với ngày chuyển tiết Xử Thử (chấm dứt những ngày nóng bức nhất trong năm) nên trời thường xuất hiện mưa dầm.

Nếu như ở Trung Hoa, lễ Thất Tịch được coi là ngày lễ tình nhân chính thức, vào ngày này các cặp đôi yêu nhau thường bày tỏ tình cảm với người mà mình yêu thương thì vài năm trở lại đây, trào lưu hưởng ứng ngày lễ thất tịch ở một số nước châu Á ngày càng được hưởng ứng.

Ví dụ như ở Việt Nam, Mạng xã hội vào những ngày này thường có những bài viết chia sẻ rằng, ăn chè đậu đỏ vào ngày Thất tịch sẽ giúp cầu duyên, những cặp đôi yêu nhau sẽ càng thêm bền lâu, còn người đang một mình sẽ sớm “thoát ế”. Kèm theo đó là những câu chuyện vui về ăn chè đậu đỏ, cơm hoặc cháo đậu đỏ trong ngày này.

Theo nhiều người giải thích, việc rủ nhau ăn đậu đỏ vào ngày Thất tịch có thể bắt nguồn từ hai lý do : Thứ nhất, đó là màu sắc, màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, những điều tốt đẹp. Thứ hai, chọn đậu đỏ vì đây là loại đậu có tính ấm, phù hợp với tiết trời mưa ngâu, lạnh giá.

Tuy nhiên khi tìm hiểu kỹ lịch sử của trào lưu này nguồn gốc xuất hiện của nó như sau:

Quay ngược thời gian trở về đầu thế kỷ XXI, khi ấy trào lưu văn hóa phương Tây đang xâm nhập rất mạnh vào các nước phương Đông nói chung và Trung Hoa nói riêng. Các ngày lễ như Valentine 14/2, Giáng Sinh… được giới trẻ đón nhận nhiệt liệt. Để góp phần gìn giữ văn hóa truyền thống, năm 2001, chủ tịch Tập đoàn Hồng Đậu đã tổ chức một sự kiện mang tên “Thất Tịch – Hồng đậu tương tư tiết” vào đúng ngày 07.07 âm lịch.

Lý do tập đoàn chọn ngày này là vì: Đây là ngày theo truyền thống Ngưu Lang – Chức Nữ gặp lại nhau, một trong những ngày lãng mạn nhất theo quan điểm Á Đông. Và dựa trên bài thơ Tương Tư của thi sĩ Vương Duy – một bài thơ ca ngợi về tình yêu có nhắc đến “hồng đậu” – Tập đoàn Hồng Đậu đã quyết chọn ngày này nhằm một mũi tên trúng hai con nhạn. Một là để tổ chức sự kiện thi thố và vinh danh những phong tục truyền thống, và hai dĩ nhiên là để nhân tiện marketing luôn cái tên của mình.

Nhưng chè đậu đỏ chưa xuất hiện ở đây đâu. Vốn dĩ “hồng đậu” theo nghĩa gốc trong bài thơ là một loại hạt sinh trưởng ở miền nam Trung Quốc, hạt cứng, dùng làm trang sức chứ không ăn được. Nhưng khi đọc cùng âm “hóngdòu” thì loại đậu đỏ mà chúng ta hay ăn cũng được gọi như vậy. Và trong hai loại, dĩ nhiên loại ăn được sẽ phổ biến rộng khắp hơn. Thế là nó được người ta chọn ăn vào ngày này để cầu chúc ý nghĩa về tình yêu. Sự kiện Hồng Đậu Thất Tịch Tiết được nhiều người đón nhận trong năm đầu và dần hóa thành sự kiện thường niên. Đi kèm với đó cũng là món ăn cùng tên hết sức liên quan.

Tuy nhiên, nguyên do trào lưu này du hành qua đến Việt Nam viral thì phải kể đến một sự kiện gần 20 năm sau. Vào ngày 6.8.2019, nick facebook Qing An – 庆安 (một nhân vật khá nổi tiếng trong cộng đồng Hoa ngữ) đăng tải một status với nội dung kêu gọi bạn bè thân thiết ăn đậu đỏ ngày thất tịch để cầu duyên cho vui. Vô tình, ý tưởng thú vị này được hưởng ứng mãnh liệt. Từ đây, thông tin được lan đi cộng thêm sự giúp sức của vài nhân vật nổi tiếng. Trào lưu “hồng đậu” được khơi mào từ 20 năm trước nay hội tụ đủ điều kiện để bùng lên dữ dội. Và viễn cảnh hết sạch chè đậu đỏ khắp nơi thì ai cũng đã được chứng kiến.

Trào lưu này từ đó cho tới nay vẫn luôn được duy trì và hưởng ứng nhiệt tình. Và dù đậu đỏ có thực sự may mắn như trong lời đồn thì hôm nay nếu có điều kiện hoặc thuận tiện nhất định các bạn hãy thử món chè đậu đỏ nhé vì nó thực sự tốt cho sức khỏe và có một ngày thất tịch thật vui vẻ!

T/h