EU là thị trường xuất khẩu quan trọng của
doanh nghiệp da giày trong nước. Năm 2023, thị trường EU chiếm khoảng 23% tỷ trọng
xuất khẩu của ngành. Sang năm 2024, tình hình đơn hàng có khởi sắc hơn, xuất khẩu
giày dép sang một số thị trường trong khối tăng đáng kể, như: Bỉ đạt trên 625
triệu USD, Đức trên 369 triệu USD, Hà Lan 782 triệu USD, Italia 184 triệu USD,
Pháp 267 triệu USD…
Dù vậy, nhiều doanh nghiệp da giày trong
nước phản ánh, xuất khẩu sang thị trường EU có khởi sắc nhưng doanh nghiệp phải
đối mặt với nhiều thách thức cả trong ngắn và dài hạn.
Theo ông Trần Quốc Bảo- Phó giám đốc Công
ty CP Giày dép Cao Su Màu, giày dép của công ty sản xuất ra có đến 80% xuất khẩu
vào thị trường châu Âu. Tuy sản xuất, xuất khẩu có sự phục hồi tốt hơn so với
năm 2023 nhưng doanh nghiệp vẫn thiếu những đơn hàng lớn, dài hạn, giá đơn hàng
không tăng.
Không những vậy, quy định tiêu chuẩn mới tại
thị trường sở tại cũng khiến doanh nghiệp da giày trong nước lo lắng. Riêng với
CBAM, bà Phan Thị Thanh Xuân- Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da
giày-Túi xách Việt Nam cho hay, CBAM là một chính sách thuộc Thỏa thuận xanh
châu Âu, là chiến lược tăng trưởng mới của EU nhằm kiểm soát lượng khí nhà kính
được thải ra từ hàng hóa nhập khẩu vào các quốc gia trong liên minh. CBAM điều
chỉnh trực tiếp bởi một loại thuế carbon sẽ được áp dụng cho một nhóm mặt hàng có
lượng phát thải cao.
Từ ngày 01/10/2023, CBAM thực hiện áp dụng
thí điểm cho giai đoạn chuyển tiếp và dự kiến sẽ thực hiện đầy đủ từ năm 2026.
Cũng theo bà Xuân, giày dép là ngành được
đánh giá trong quá trình sản xuất gây ra phát thải lớn, do vậy cũng nằm trong số
đối tượng chịu tác động từ CBAM. EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn của Việt
Nam, việc chuẩn bị để thay đổi và ứng phó với quy định này là cần thiết với
ngành.
Việc thay đổi không chỉ đơn giản là một phần
trong quá trình sản xuất mà gần như phải thay đổi hệ thống sản xuất của toàn bộ
nhà máy. Để làm được điều này, đầu tiên doanh nghiệp phải tìm hiểu cặn kẽ thông
tin, quy trình để đáp ứng và tuân thủ CBAM. Cùng đó, cần chuẩn bị sẵn nguồn lực
lớn về con người và công nghệ, tài chính để tiến tới đáp ứng CBAM.
“Sau năm 2030, khả năng cao CBAM sẽ được
áp dụng cho các mặt hàng giày dép xuất khẩu vào EU, chúng ta chỉ còn 5-7 năm nữa
để chuẩn bị. Việc chuẩn bị này không thể một sớm một chiều, doanh nghiệp cần bắt
tay thực hiện ngay từ bây giờ”, bà Xuân nhấn mạnh.
Cũng theo lãnh đạo Hiệp hội Da giày- Túi
xách Việt Nam, đáp ứng CBAM nói riêng, xanh hóa sản xuất nói chung là xu thế
phát triển bền vững của thế giới trong bối cảnh hiệu ứng nhà kính làm gia tăng
sự nóng dần lên của trái đất. Riêng đối với Việt Nam, đây còn là cơ hội khi
Trung Quốc mất dần lợi thế là “công xưởng của thế giới”.
Đồng tình với quan điểm này, đại diện
Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển thông tin, dệt may và da giày là hai trong những
sản phẩm, hàng hóa có sự tăng trưởng xuất khẩu tương đối cao vào thị trường EU
thời gian qua nhờ được hưởng ưu đãi thuế từ Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt
Nam và EU.
Vì vậy, các doanh nghiệp ngành này cần chú
ý đến những thay đổi cùng đòi hỏi của thị trường. Ví dụ, các sản phẩm ngành dệt
may, giày dép xuất khẩu vào Bắc Âu cần lưu ý đến các quy định về “Nhãn sinh
thái thiên nga Bắc Âu”. Tại đây, người tiêu dùng không chỉ xem xét về giá
mà còn xem xét về bảo vệ môi trường, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Sản xuất xanh, sản xuất tuần hoàn, tiêu
chuẩn netzero và tuân thủ các yêu cầu khắt khe của thị trường nhập khẩu đang là
yêu cầu bắt buộc của doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp ngành da
giày nói riêng. Để hàng hóa vào được các thị trường như EU, các doanh nghiệp sẽ
phải khẩn trương hoàn thiện chuỗi giá trị sản xuất trong nước, tham gia hiệu quả
vào chuỗi giá trị toàn cầu, từ đó hướng tới phát triển bền vững.
Theo BCT