Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang trở thành tiêu đề, được thúc đẩy bởi nhu cầu tăng vọt đối với các thiết bị điện tử và những tiến bộ đột phá trong công nghệ. Tổ chức Thống kê Thương mại Bán dẫn Thế giới đã điều chỉnh dự báo năm 2024, dự báo mức tăng trưởng đáng chú ý 19 phần trăm so với cùng kỳ năm trước, đưa giá trị thị trường lên mức ước tính 627 tỷ đô la.

Sự tăng trưởng này đặc biệt được thúc đẩy bởi sự hồi sinh của ngành máy tính vào quý 2 và quý 3 năm 2024. Triển vọng dài hạn cũng đầy hứa hẹn khi thị trường bán dẫn toàn cầu dự kiến ​​sẽ vượt qua 1 nghìn tỷ đô la vào năm 2030, nhờ vào những đổi mới trong AI, xe điện và các công nghệ tiên tiến khác.

Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm quan trọng cho các khoản đầu tư vào chất bán dẫn, thu hút sự chú ý của toàn cầu với những lợi thế chiến lược của mình. Theo SEMI, một hiệp hội ngành bao gồm các công ty tham gia vào chuỗi cung ứng thiết kế và sản xuất điện tử, thị trường chất bán dẫn của Việt Nam dự kiến ​​sẽ đạt 18,23 tỷ đô la vào năm 2024, tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm ấn tượng là 11,48 phần trăm.

Sự trỗi dậy của đất nước được hỗ trợ bởi lực lượng lao động trẻ và lành nghề, vị trí chiến lược gần các trung tâm bán dẫn lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, và sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ. Những yếu tố này định vị Việt Nam là một lựa chọn thay thế khả thi cho Trung Quốc, đặc biệt là khi Hoa Kỳ và các đồng minh áp đặt các hạn chế chặt chẽ hơn đối với công nghệ bán dẫn.

Hành trình sản xuất chất bán dẫn của Việt Nam bắt đầu vào năm 1979 với việc thành lập cơ sở bán dẫn đầu tiên, Z181. Nhà máy ban đầu tập trung vào sản xuất và xuất khẩu linh kiện bán dẫn sang các nước Khối Đông Âu. Tuy nhiên, nỗ lực ban đầu này đã bị dừng lại sau khi Liên Xô sụp đổ và lệnh cấm vận thương mại sau đó, làm gián đoạn sự phát triển của ngành.

Bắt đầu từ những năm 2000, ngành công nghiệp này đã chứng kiến ​​sự mở rộng đáng kể, được thúc đẩy bởi sự hỗ trợ ngày càng tăng của chính phủ đối với các ngành công nghiệp công nghệ cao và các sáng kiến ​​nhằm nâng cao kỹ năng địa phương. Sự phát triển của các trung tâm công nghiệp như Khu công nghệ cao Sài Gòn tại Thành phố Hồ Chí Minh và Khu công nghệ cao Hòa Lạc tại

Hà Nội đã thu hút các công ty lớn như Intel và Samsung, tạo tiền đề cho sự phát triển rộng lớn hơn của ngành.

Xây dựng trên sự tăng trưởng

Tính đến tháng 12 năm 2024, Việt Nam đã thu hút hơn 170 dự án đầu tư nước ngoài đã đi vào hoạt động, với tổng vốn đăng ký khoảng 11,6 tỷ đô la. Nền tảng vững chắc này phản ánh sự tin tưởng ngày càng tăng của các công ty công nghệ và bán dẫn toàn cầu vào tiềm năng của Việt Nam để trở thành một nhân tố chủ chốt trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.

Ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam đang không ngừng phát triển, với nhiều công ty đa dạng đóng góp vào phân khúc thiết kế.

Những công ty nổi bật như Renesas, Qorvo, Marvell, Ampere và Synopsys là những đơn vị đóng góp chính cho ngành này. Các doanh nghiệp này, dù tập trung vào thiết kế độc quyền hay các dự án gia công ngoài, đều tạo ra doanh thu đáng kể, thể hiện năng lực của Việt Nam trên thị trường thiết kế chip toàn cầu.

Trong sản xuất, đóng gói và thử nghiệm, những tên tuổi lớn như Intel và Amkor đã khẳng định được vị thế, với nhiều công ty khác dự kiến ​​sẽ sớm tham gia thị trường. Một cột mốc đáng chú ý đối với ngành là FPT Semiconductor, công ty đã phát triển chip mạch tích hợp đầu tiên của Việt Nam vào năm 2022.

Tiếp nối thành công này, FPT đã công bố kế hoạch vào tháng 4 năm 2024 sẽ đầu tư 200 triệu đô la để xây dựng một nhà máy AI, tận dụng chip đồ họa và phần mềm tiên tiến của Nvidia. Những phát triển này nhấn mạnh tiềm năng của Việt Nam để phát triển thành một đối thủ cạnh tranh trên nhiều giai đoạn khác nhau của chuỗi giá trị bán dẫn.

Việt Nam đang nhanh chóng nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho ngành công nghiệp bán dẫn, nhờ vào cơ sở sản xuất hiện có, hệ sinh thái đang phát triển và cơ sở hạ tầng được cải thiện.

Khi Hoa Kỳ áp đặt các hạn chế đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc, Việt Nam đã trở thành một lựa chọn thay thế hấp dẫn cho các công ty toàn cầu đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ. Việt Nam cũng tự hào có lợi thế nhân khẩu học đáng kể, với lực lượng lao động trẻ và có tay nghề cao, trái ngược hoàn toàn với dân số già và tình trạng thiếu hụt lao động ở các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và một số khu vực của Châu Âu.

Sự hỗ trợ của chính phủ đã củng cố thêm động lực này khi Việt Nam vạch ra tầm nhìn rõ ràng cho ngành công nghiệp bán dẫn của mình, hướng tới đạt được các mốc quan trọng vào năm 2030. Một trong những sáng kiến ​​của chính phủ bao gồm phân bổ 1 tỷ đô la để đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn vào năm 2030, tăng đáng kể so với con số 5.000 kỹ sư hiện có tính đến mùa hè năm 2024.

Vị trí chiến lược của Việt Nam gần các trung tâm bán dẫn lớn, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, định vị Việt Nam là một bên tham gia không thể thiếu trong chuỗi giá trị toàn cầu. Chi phí sản xuất phải chăng và các hiệp định thương mại làm tăng sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư. Nguồn lao động lành nghề đang mở rộng của Việt Nam, bao gồm hơn 5.500 kỹ sư thiết kế chip, chứng tỏ sự sẵn sàng đóng góp vào thị trường lao động toàn cầu và giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân tài trong ngành.

Ngoài ra, trữ lượng đất hiếm khổng lồ của Việt Nam, lớn thứ hai trên toàn cầu, mang đến cơ hội độc đáo để xây dựng chuỗi cung ứng chất bán dẫn tích hợp hoàn toàn. Chính phủ hình dung khu vực xung quanh sân bay mới của Thành phố Hồ Chí Minh tại Quận 9 là một "Đồng bằng Silicon" đang phát triển, có khả năng cạnh tranh với Công viên Khoa học Tân Trúc của Đài Loan, nơi có những gã khổng lồ toàn cầu như TSMC và UMC.

Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu sản phẩm công nghệ cao chiếm 45% sản lượng sản xuất và chế biến, thể hiện cam kết trở thành một nhân tố quan trọng trong hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu.

Mối quan hệ chiến lược

Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ, được công bố vào tháng 9 năm 2023, đã thúc đẩy đáng kể tham vọng về chất bán dẫn của Việt Nam.

Hoa Kỳ cam kết tăng cường hợp tác về khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng chất bán dẫn, hỗ trợ phát triển lực lượng lao động công nghệ cao của Việt Nam, tạo điều kiện chuyển đổi năng lượng tái tạo, cải thiện khuôn khổ pháp lý để thu hút đầu tư chất lượng cao và thúc đẩy hợp tác về khoáng sản quan trọng.

Một ví dụ nổi bật về sự hợp tác này là trong ngành Tự động hóa thiết kế điện tử, nơi các công ty Hoa Kỳ nắm giữ vị trí thống lĩnh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Synopsys đang hợp tác với Cục Công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam để thành lập một viện nghiên cứu bán dẫn tiên tiến, trong khi Cadence đã hợp tác với FPT, Đại học Arizona và Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam để đào tạo nhân tài kỹ thuật địa phương.

Đài Loan cũng thể hiện sự quan tâm đến tiềm năng của Việt Nam. Liên minh tác động Đông Nam Á của Đài Loan và một công ty quản lý quỹ của Việt Nam đã hợp tác để thành lập Trung tâm bán dẫn Đông Nam Á và Trường bán dẫn Đông Nam Á. Các sáng kiến ​​này được thiết kế để thúc đẩy sự hợp tác trong nghiên cứu và phát triển bán dẫn, tạo ra mối liên kết năng động giữa công nghệ, nhân tài và ngành công nghiệp.

Bằng cách thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thu hẹp khoảng cách giữa lực lượng lao động bán dẫn lành nghề của Việt Nam và các doanh nghiệp bán dẫn tiên tiến của Đài Loan, các tổ chức này đặt mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái bán dẫn mạnh mẽ tại Việt Nam, định vị quốc gia này là một nhân tố chủ chốt trong bối cảnh công nghệ cao của khu vực.

Trong khi đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính vào tháng 9 năm 2024 đã ban hành chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam. Trong giai đoạn 1 hướng đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu tận dụng lợi thế địa chính trị và lực lượng lao động bán dẫn lành nghề để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài có chọn lọc. Mục tiêu là phát triển thành một trong những trung tâm toàn cầu về nguồn nhân lực bán dẫn, thiết lập năng lực nền tảng trên tất cả các giai đoạn của ngành công nghiệp bán dẫn, bao gồm nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói và thử nghiệm.

Giai đoạn 2, từ năm 2030 đến năm 2040, tập trung vào việc trở thành một trong những trung tâm toàn cầu về ngành công nghiệp bán dẫn và điện tử. Giai đoạn này nhấn mạnh vào sự phát triển của các ngành công nghiệp này bằng cách kết hợp tự lực với đầu tư nước ngoài.

Giai đoạn 3 đến năm 2050 phấn đấu đưa Việt Nam trở thành quốc gia hàng đầu thế giới về công nghiệp bán dẫn và điện tử, làm chủ nghiên cứu và phát triển trong các lĩnh vực này, củng cố vị thế là quốc gia dẫn đầu toàn cầu.

Vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu đang tăng trưởng đều đặn khi quốc gia này định vị mình là trung tâm thiết kế, thử nghiệm, đóng gói và sản xuất vật liệu chip. Mặc dù không có cơ sở sản xuất chip trong nước, lực lượng lao động lành nghề, lợi thế về chi phí và quan hệ đối tác chiến lược với các công ty công nghệ hàng đầu toàn cầu đã cho phép Việt Nam tạo ra một vị thế trong ngành công nghiệp cạnh tranh cao này.

Đối với các nhà đầu tư quốc tế muốn khai thác thị trường bán dẫn của Việt Nam, việc hiểu rõ các quy định của Việt Nam và tận dụng các ưu đãi của chính phủ có thể tạo nền tảng vững chắc để thâm nhập.

Nhìn về phía trước, Việt Nam có lợi thế cạnh tranh để trở thành một đối thủ đáng kể trên thị trường bán dẫn toàn cầu. Với các khoản đầu tư chiến lược vào cơ sở hạ tầng, giáo dục và các ưu đãi về chính sách, kết hợp với khả năng thu hút các tập đoàn đa quốc gia, quốc gia này đang sẵn sàng leo lên cao hơn nữa trong chuỗi giá trị.

Bằng cách thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực kỹ thuật và tăng cường hợp tác quốc tế, Việt Nam có thể đóng vai trò chuyển đổi trong việc định hình tương lai của ngành công nghiệp bán dẫn.

tttbđtkttbđt