Thị trường quốc tế chứng kiến mức giá lao dốc

Theo tờ The Nation của Thái Lan, giá lúa nước này đã rơi xuống mức thấp nhất trong 17 năm qua, giảm đến 25% so với cùng kỳ năm trước. Trong bối cảnh đó, cuối tháng 6 vừa qua, Bộ Tài chính Thái Lan đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với các bên liên quan để bàn việc hỗ trợ trực tiếp cho nông dân. Kế hoạch này ban đầu có ngân sách 2,86 tỉ baht, nay dự kiến được tăng thêm gần gấp đôi, lên 5 tỉ baht (khoảng 153 triệu USD).

Nhìn lại từ đầu năm 2025 đến nay, xuất khẩu gạo của Thái Lan gặp khó vì thị trường quan trọng nhất là Indonesia tạm ngưng nhập. Thị trường quan trọng thứ 2 là Mỹ cũng gặp thách thức vì thuế đối ứng. Tại các thị trường quan trọng khác, gạo Thái Lan bị cạnh tranh quyết liệt từ Ấn Độ. Còn ở thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới là Philippines, gạo Thái không thể cạnh tranh với gạo VN khi kết thúc 6 tháng đầu năm mới chỉ đạt 125.000 tấn. Các số liệu báo cáo gần đây cho thấy lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan sụt giảm trên 30% so với cùng kỳ năm trước. Trong bối cảnh đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo xuất khẩu gạo của Thái Lan trong năm 2025 chỉ đạt khoảng 7 triệu tấn, đứng thứ 3 thế giới sau VN.

Lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan sụt giảm có nguyên nhân trực tiếp từ tình hình dư thừa nguồn cung tại Ấn Độ. USDA dự báo Ấn Độ có thể xuất khẩu đến 24 - 25 triệu tấn gạo trong năm nay, một con số kỷ lục của nước này. Thực tế, lượng gạo tồn kho của Ấn Độ đang gia tăng nhanh chóng trong khi vụ thu hoạch mới lại bắt đầu. Theo Reuters, sản lượng gạo của Ấn Độ đã thu hoạch đạt mức kỷ lục 146,1 triệu tấn trong niên vụ này (kết thúc vào tháng 6) trong khi nhu cầu tiêu thụ trong nước chỉ là 120,7 triệu tấn.

Để giải quyết lượng hàng tồn kho đang gia tăng nhanh chóng, ngày 26.6 vừa qua, Tổng công ty Lương thực Ấn Độ (FCI) do nhà nước điều hành đã quyết định phân bổ 5,2 triệu tấn gạo (tương đương 9% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu) để sản xuất ethanol. Năm ngoái, FCI chỉ dùng 3.000 tấn gạo để sản xuất ethanol. Ethanol được dùng để pha trộn với xăng nhằm tạo ra sản phẩm xăng sinh học. Ấn Độ đặt mục tiêu tăng tỷ lệ pha trộn ethanol vào xăng lên 20% vào năm 2025 - 2026. Nhờ nguồn gạo dồi dào, tháng trước nước này đã gần đạt được tỷ lệ pha trộn đến 19,8% ethanol. Giá gạo để sản xuất ethanol chỉ khoảng 262 USD/tấn.

Xuất khẩu gạo Việt Nam cao kỷ lục, giá tốt

Trong bối cảnh thị trường lúa gạo thế giới rơi vào vòng xoáy khủng hoảng thừa thì VN đang vươn lên thành nguồn cung lớn thứ 2 toàn cầu. Báo cáo của Bộ NN-MT cho biết: Trong 6 tháng đầu năm 2025, VN đã xuất khẩu 4,9 triệu tấn gạo, tăng 8% về khối lượng và giá trị đạt 2,54 tỉ USD, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2024. Giá gạo xuất khẩu bình quân tuy giảm 18% so với cùng kỳ năm 2024 nhưng vẫn đạt trên 517 USD/tấn. Xuất khẩu sang thị trường quan trọng nhất là Philippines giảm 17% nhưng lại tăng mạnh ở các thị trường Bờ Biển Ngà (89%), Ghana (61%)...

Tại vựa lúa miền Tây, bà con nông dân đang bước vào vụ thu hoạch lúa hè thu. Ông Nguyễn Thành An (ở An Giang) cho biết: Đầu vụ chất lượng lúa không được tốt nên thương lái thu mua lúa OM 5451 hay ĐT8 giá 5.900 - 6.000 đồng/kg. Thời gian gần đây, nhờ chất lượng cải thiện nên giá cũng tăng lên 6.100 - 6.200 đồng/kg. "Tôi trồng giống lúa Nhật, tuy còn gần 1 tháng nữa mới thu hoạch nhưng cũng mới nhận cọc của thương lái giá 7.600 đồng/kg. Theo hợp đồng, đến khi thu hoạch nếu sản phẩm mang đi kiểm tra đạt yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường cao cấp sẽ được cộng thêm 200 đồng/kg. Mức giá hiện tại tương đương với vụ đông xuân vừa qua nên bản thân cũng rất hài lòng", ông An nói.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Đồng Tháp), lý giải giá gạo IR50404 (gạo trắng 5% tấm) giảm do nguồn cung trên thị trường thế giới dồi dào trong khi giá gạo VN lại cao hơn các nước. Tuy nhiên, mặt hàng này những năm gần đây không còn là sản phẩm chủ lực của VN nên sự tác động không đáng kể. Còn các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao như OM5451, OM18 hay ĐT8 giá vẫn tốt nhờ nhu cầu ổn định từ thị trường Philippines và các nước châu Phi.

"Hiện tại dù đã bắt đầu vào vụ thu hoạch lúa hè thu nhưng nhờ nhu cầu ổn định từ các thị trường truyền thống nên giá lúa gạo nội địa vẫn tốt. Dự báo trong những tháng cuối năm 2025, xuất khẩu gạo tiếp tục thuận lợi và giá duy trì mức cao", ông Trọng thông tin.

Một điểm đáng chú ý là trong khi thế giới khủng hoảng thừa thì xuất khẩu gạo VN lại tăng. Mục tiêu của VN trong năm 2025 là xuất khẩu 7,5 triệu tấn nhưng mới 6 tháng đã đạt gần 5 triệu tấn. USDA dự báo cả năm nay xuất khẩu gạo của VN có thể đạt tới 7,9 triệu tấn, vượt Thái Lan khoảng 1 triệu tấn và chiếm vị trí thứ 2 thế giới. Điều giúp gạo Việt lội ngược dòng, theo ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long), là chúng ta có một bộ giống lúa tốt năng suất cao như OM4900, OM18, OM5451, ĐT8… Bộ giống này làm ra sản phẩm gạo Việt có chất lượng tốt và giá cạnh tranh cao, phù hợp với phổ thị trường rất rộng từ Philippines, châu Phi, Trung Quốc và các nước Trung Đông.

Thứ hai là sự tươi mới nhờ tính năng động của nông dân và doanh nghiệp trong sản xuất và xuất khẩu sản phẩm gạo. Ngay sau khi thu hoạch xong, gạo được xay xát, chế biến, đóng gói và đưa đến tay người tiêu dùng chỉ mất khoảng 2 tuần. Đặc biệt, vụ đông xuân lúa có chất lượng tốt nhất trong năm nên sản xuất ra thì 70 - 80% tiêu thụ được ngay vì các thị trường rất thích. Sự tươi mới của gạo Việt là điều mà khách hàng Philippines và Trung Quốc ưa thích. Lợi thế này các nước khác khó cạnh tranh được, ngay cả Thái Lan.

Ở phân khúc cao cấp, VN còn có dòng gạo ST24 và ST25 được thị trường Trung Quốc rất ưa chuộng. Ngoài ra, VN còn tiếp tục tạo ra sự khác biệt trên thị trường bằng sản phẩm gạo xanh từ Đề án 1 triệu héc ta gạo chất lượng cao phát thải thấp. Điều này sẽ tiếp tục mở ra nhiều cơ hội cho gạo Việt ở các phân khúc thị trường cao cấp.

Ông Nguyễn Văn Thành (Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV) chia sẻ thêm: Các doanh nghiệp gạo VN ngày càng lớn mạnh. Họ đầu tư hệ thống chế biến và kho chứa công suất lớn chất lượng cao. Nhờ vậy mà khi vào vụ thu hoạch, chúng ta không bị áp lực được mùa rớt giá. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng mạnh dạn đầu tư phát triển thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế nên uy tín, giá trị của gạo Việt ngày càng được thị trường ưa chuộng.

BTN