Mạng truyền thông không thể bị hack

Khi Internet ngày càng bị đe dọa bởi các cuộc tấn công mạng, công nghệ truyền thông lượng tử trở thành lời giải cho một mạng lưới an toàn tuyệt đối. Không giống mã hóa cổ điển, truyền thông lượng tử sử dụng các cặp hạt photon đan rối (entangled photons) để truyền dữ liệu theo cơ chế bất khả phân tách – nếu bị nghe lén, trạng thái lượng tử sẽ ngay lập tức thay đổi và phát hiện ra xâm nhập.

Trung Quốc và châu Âu đang dẫn đầu cuộc đua này với các vệ tinh lượng tử cỡ lớn. Tuy nhiên, một bước ngoặt đang đến từ chính những vệ tinh nano lượng tử – chỉ nặng vài kilogram, nhưng đủ khả năng tạo ra mạng lưới truyền thông toàn cầu, chi phí thấp, độ bảo mật tuyệt đối.

Kích thước nhỏ, tầm vóc lớn

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Sydney cùng các đối tác châu Âu đã phóng thử nghiệm vệ tinh Shoal-Q – một vệ tinh nano có kích thước chỉ bằng hộp giày, nhưng chứa hệ thống phát photon đan rối và bộ xử lý khóa lượng tử. Dù bay ở quỹ đạo thấp, Shoal-Q có thể kết nối hàng trăm điểm mặt đất, cung cấp khóa mã lượng tử trong thời gian thực.

Khác với các vệ tinh lớn truyền thống, vệ tinh lượng tử siêu nhẹ có thể phóng hàng loạt bằng tên lửa thương mại như Falcon 9, giúp giảm chi phí và tăng độ phủ sóng – một điều kiện quan trọng để mở rộng mạng lượng tử toàn cầu.

Thách thức: ổn định và chính xác tuyệt đối

Tuy tiềm năng rất lớn, việc tạo ra và duy trì trạng thái lượng tử trên không gian vũ trụ vẫn là thách thức kỹ thuật cực kỳ khó khăn. Các hệ thống cần đảm bảo nhiệt độ, rung chấn, và bức xạ vũ trụ không làm rối loạn trạng thái photon đan rối.

Ngoài ra, việc đồng bộ hóa chính xác đồng hồ lượng tử giữa mặt đất và vệ tinh là điều kiện tiên quyết để khóa lượng tử hoạt động hiệu quả. Đây cũng là rào cản khiến phần lớn vệ tinh lượng tử hiện vẫn ở mức thử nghiệm.

Việt Nam có thể tham gia sân chơi?

Việt Nam đã có những bước đầu tham gia phát triển vệ tinh nano và hợp tác với Nhật Bản, Hoa Kỳ về truyền thông vũ trụ. Việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ lượng tử vào lĩnh vực an ninh mạng và viễn thông vệ tinh sẽ là một bước đi chiến lược, giúp Việt Nam đón đầu công nghệ bảo mật thế hệ mới trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Theo SHTT