Để đạt được sự phát triển bền vững, các quốc gia và doanh nghiệp cần áp dụng các giải pháp mới nhằm tối ưu hóa sử dụng năng lượng, giảm lãng phí và giảm phát thải khí nhà kính.

Trong hành trình này, AI (trí tuệ nhân tạo) đóng vai trò ngày càng quan trọng. Với khả năng phân tích dữ liệu lớn và đưa ra những dự đoán chính xác, AI đã và đang hỗ trợ đắc lực cho các nỗ lực phát triển bền vững, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý năng lượng.

Theo các chuyên gia từ FPT Digital, từ việc dự đoán nhu cầu năng lượng cho đến việc tối ưu hóa tiêu thụ trong các tòa nhà và nhà máy, trí tuệ nhân tạo AI giúp giảm đáng kể lượng năng lượng sử dụng mà vẫn đáp ứng đủ nhu cầu. Ngoài ra, AI còn hỗ trợ việc giám sát và duy trì các hệ thống năng lượng, từ đó ngăn ngừa các sự cố không mong muốn, tiết kiệm chi phí và tài nguyên, giúp đạt được các mục tiêu về môi trường và phát triển bền vững.

Quản lý năng lượng là gì và được ứng dụng như thế nào?

Quản lý năng lượng là một lĩnh vực quan trọng trong bối cảnh toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức của biến đổi khí hậu và nhu cầu phát triển bền vững. Quản lý năng lượng bao gồm các biện pháp nhằm giám sát, kiểm soát và tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng trong các tổ chức, nhà máy, và đô thị, không chỉ với mục đích tiết kiệm chi phí mà còn để giảm tác động đến môi trường.

Đơn cử, các công ty công nghiệp lớn như Siemens và GE đã đầu tư mạnh vào các hệ thống quản lý năng lượng tiên tiến để tối ưu hóa hoạt động sản xuất và giảm thiểu lãng phí năng lượng trong các nhà máy. Các thành phố như New York và Singapore cũng triển khai hệ thống chiếu sáng thông minh, chỉ bật đèn khi có người hoặc phương tiện qua lại, giúp tiết kiệm điện năng đáng kể.

Trong bối cảnh phát triển bền vững, quản lý năng lượng đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc. Đặc biệt, SDG 7 (Năng lượng sạch và giá cả hợp lý) và SDG 13 (Hành động chống biến đổi khí hậu) có mối liên hệ trực tiếp với các nỗ lực quản lý năng lượng. SDG 7 khuyến khích cung cấp năng lượng sạch và giá cả hợp lý cho mọi người.

Điều này bao gồm việc phát triển và triển khai các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió. Ấn Độ đã đầu tư vào các trang trại điện mặt trời khổng lồ ở các vùng nắng nhiều, giúp cung cấp điện sạch cho hàng triệu hộ gia đình, giảm bớt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giảm phát thải khí CO₂.

Bên cạnh đó, SDG 13 kêu gọi các quốc gia hành động khẩn cấp để chống lại biến đổi khí hậu, trong đó giảm phát thải khí nhà kính là một yếu tố then chốt. Các công ty như Google đã cam kết sử dụng năng lượng tái tạo 100% cho các trung tâm dữ liệu của mình, qua đó giảm đáng kể lượng CO₂ phát thải ra môi trường.

Họ còn triển khai các công nghệ quản lý năng lượng thông minh dựa trên AI để dự đoán và điều chỉnh mức tiêu thụ điện năng phù hợp với từng thời điểm, giảm thiểu tối đa lượng điện tiêu thụ vào giờ cao điểm, góp phần bảo vệ khí hậu và tối ưu hóa hiệu suất hoạt động.

Ở các tòa nhà thông minh tại các thành phố lớn, các hệ thống quản lý năng lượng đã được tích hợp nhằm tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng cho hệ thống điều hòa không khí, chiếu sáng, và các thiết bị điện tử khác.

Chẳng hạn, tại tòa nhà Edge ở Amsterdam – được biết đến là tòa nhà thông minh nhất thế giới – hệ thống cảm biến liên tục đo mức độ sử dụng của từng khu vực và điều chỉnh nhiệt độ, ánh sáng sao cho tiết kiệm nhất. Tòa nhà này sử dụng ít hơn 70% năng lượng so với các tòa nhà văn phòng truyền thống, đồng thời mang lại sự tiện nghi cao cho người sử dụng.

Quản lý năng lượng và phát triển bền vững không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là chiến lược dài hạn nhằm đảm bảo hiệu quả kinh doanh và bảo vệ môi trường. Các ví dụ nêu trên là minh chứng rõ ràng rằng việc quản lý năng lượng hiệu quả không chỉ giúp các tổ chức và quốc gia đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững, mà còn tạo ra giá trị kinh tế và cải thiện chất lượng sống cho người dân.

Vai trò của AI trong Quản lý Năng lượng và Phát triển bền vững

AI có thể ứng dụng rất nhiều trong quản lý năng lượng, điển hình: Dự báo nhu cầu năng lượng: AI phân tích dữ liệu lịch sử và thời gian thực để dự đoán chính xác nhu cầu năng lượng theo khung giờ, từ đó giúp tối ưu hóa cung cấp và tiết kiệm chi phí. Ví dụ, Xcel Energy đã triển khai AI giúp giảm tới 20% năng lượng dư thừa trong giờ cao điểm, tiết kiệm hàng triệu USD chi phí.

Tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng trong tòa nhà và nhà máy: AI có thể điều chỉnh tự động hệ thống HVAC và chiếu sáng dựa trên điều kiện thời tiết và số lượng người sử dụng, giúp giảm chi phí năng lượng tới 15-30% cho các tòa nhà thương mại​.

Quản lý lưới điện thông minh (Smart Grid): AI hỗ trợ phân tích, điều phối và tự động điều chỉnh nguồn điện từ năng lượng truyền thống và tái tạo. Công ty E.ON của Đức đã áp dụng AI giúp tích hợp tới 46% năng lượng từ các nguồn tái tạo mà không gây quá tải​.(1)

Bảo trì dự đoán cho thiết bị năng lượng: AI dự đoán hỏng hóc thiết bị, từ đó giúp chủ động bảo trì, giảm thiểu thời gian ngừng máy và chi phí. Shell tại Canada đã giảm 40% chi phí bảo trì và tăng 25% thời gian hoạt động liên tục nhờ ứng dụng AI.(5)

Sự phát triển của AI và Internet vạn vật (IoT) đang mở ra những cơ hội mới trong việc nâng cao hiệu quả quản lý năng lượng và tối ưu hóa hiệu suất. Theo báo cáo của McKinsey, việc ứng dụng AI trong lĩnh vực năng lượng có thể giúp giảm chi phí vận hành lên đến 10% và tăng hiệu suất hệ thống từ 5% đến 10%.

AI cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tích hợp năng lượng tái tạo vào hệ thống năng lượng quốc gia và khu. Theo nghiên cứu của International Renewable Energy Agency (IRENA), AI có thể tăng cường khả năng tích hợp năng lượng tái tạo, giúp giảm phát thải CO₂ , hỗ trợ dự báo sản lượng từ năng lượng tái tạo như gió và mặt trời, giúp cân đối nguồn cung và giảm phát thải CO₂ lên đến 20%.

Để thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý năng lượng bền vững, việc xây dựng các chính sách và quy định hỗ trợ là rất quan trọng. Chính phủ cần tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi, khuyến khích đầu tư vào công nghệ AI và IoT, đồng thời đảm bảo an ninh dữ liệu và quyền riêng tư. Theo báo cáo của International Energy Agency (IEA), việc thiết lập các chính sách hỗ trợ sẽ thúc đẩy sự phát triển và ứng dụng AI trong lĩnh vực năng lượng, góp phần đạt được các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Những tiến bộ trong AI và IoT hứa hẹn mang lại những thay đổi tích cực trong quản lý năng lượng, giúp tối ưu hóa hiệu suất, giảm chi phí và hỗ trợ phát triển bền vững. Việc kết hợp công nghệ với các chính sách hỗ trợ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng AI trong lĩnh vực năng lượng, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Việc ứng dụng AI trong quản lý năng lượng mang lại nhiều lợi ích quan trọng như tăng hiệu quả sử dụng, giảm chi phí và phát thải carbon. Khả năng dự báo và lập kế hoạch của AI giúp các tổ chức hoạch định sử dụng năng lượng dài hạn hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, triển khai AI trong năng lượng gặp nhiều thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu và công nghệ phức tạp là rào cản lớn, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Deloitte báo cáo chi phí triển khai AI có thể từ hàng chục đến hàng trăm nghìn USD(3). Bên cạnh đó, bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư cũng đòi hỏi hạ tầng bảo mật mạnh để tránh xâm nhập, đặc biệt khi AI xử lý thông tin từ các nguồn nhạy cảm như lưới điện quốc gia.

Khả năng thích ứng và văn hóa doanh nghiệp cũng là thách thức không nhỏ. Việc chuyển đổi sang công nghệ AI cần có kế hoạch đào tạo và sự cam kết từ ban lãnh đạo để nhân viên chấp nhận và sử dụng AI hiệu quả trong dài hạn.

Có thể thấy AI mang đến tiềm năng to lớn cho quản lý năng lượng bền vững, giúp tiết kiệm chi phí, giảm phát thải và tối ưu hóa quy trình. Tuy nhiên, để phát huy hết tiềm năng của AI, doanh nghiệp và chính phủ cần vượt qua những thách thức về chi phí, bảo mật và sự thích ứng trong tổ chức, từ đó xây dựng một nền tảng vững chắc cho một hệ sinh thái năng lượng bền vững.

Theo PTT