Liên quan đến mọi lĩnh vực của nền kinh tế, nhưng ngành hóa chất Việt Nam đang phát triển dưới tiềm năng.
Khẳng định vai trò nền tảng của ngành công
nghiệp hóa chất
Theo bà Nguyễn Thị Thêu - Phòng Phát triển
Công nghiệp hoá chất Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), hóa chất nằm trong mọi lĩnh
vực của nền kinh tế như: Sơn, hóa chất tẩy rửa, săm lốp cao su, khí công nghiệp…
đến các đồ chơi trẻ em, thiết bị điện tử, công nghiệp sản xuất ô tô.
Ngành công nghiệp hóa chất là công nghiệp
nền tảng, chiếm tỷ lệ 2-5% GDP toàn ngành công nghiệp với tốc độ tăng trưởng
10-11%/năm. Lực lượng lao động trong ngành hóa chất có 2,7 triệu người, chiếm
10% lực lượng lao động của toàn ngành công nghiệp. Năng suất lao động của ngành
công nghiệp hóa chất chiếm 1,36 lần năng suất lao động trung bình của toàn
ngành công nghiệp.
Đặc biệt, thực hiện chủ trương đường lối của
Đảng tại Đại hội lần thứ XIII, của Đảng, hóa chất được xác định là một trong những
ngành công nghiệp nền tảng, phát triển ngành công nghiệp hóa chất là một trong
những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội đất
nước.
Chia sẻ thêm về vai trò quan trọng của
ngành công nghiệp hóa chất, ông Phạm Huy Nam Sơn – Phó Cục trưởng Cục Hoá chất
- Bộ Công Thương cho rằng: “Nếu không có ngành công nghiệp hóa chất thì chẳng
có ngành công nghiệp nào cả”.
Hiện, ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam
đang phát triển đa dạng với 10 phân ngành, bao gồm: Phân bón, hóa chất, hóa dầu,
hóa chất cơ bản, sinh hóa, khí công nghiệp, các sản phẩm cao su, hóa mỹ phẩm,
hóa dược, sơn -mực in. Trong đó, ngành phân bón có tổng số doanh nghiệp lớn nhất
với 894 doanh nghiệp, chiếm hơn 48% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trong
ngành hóa chất; ngoài ra ngành sơn-mực in có 257 doanh nghiệp, chiếm hơn 14% tổng
số doanh nghiệp trong ngành; ngành sao su có 159 doanh nghiệp, chiếm 8,69% tổng
số doanh nghiệp ngành hóa chất…
Mặc dù đóng vai trò quan trọng và phát triển
đa dạng, nhưng theo đánh giá của bà Nguyễn Thị Thêu, tổng nhu cầu phân bón
trong nước là 11 triệu tấn, trong đó phân vô cơ chiếm 90%; phân hữu cơ và phân
bón khác chiếm 10%. Tuy nhiên, năng lực trong nước hiện tại đáp ứng được 9 triệu
tấn, đáp ứng được 80%. Trong đó, phân Ure cung vượt cầu 400.000 tấn, phân DAP
đáp ứng được 65% nhu cầu, còn lại phân lân và phân NPK đáp ứng được 100%.
“Trong khi đó, phân ngành hóa chất bảo vệ
thực vật đã đáp ứng được yêu cầu trong nước, tuy nhiên hầu hết các nguyên liệu
đều đang nhập khẩu, trong nước chỉ thực hiện gia công, sang chiết và đóng gói”
– bà Nguyễn Thị Thêu nêu thông tin.
Đối với phân ngành sơn-mực in, bà Nguyễn
Thị Thêu cho rằng, sản phẩm sản xuất trong nước hiện tại đa dạng nhưng chưa sản
xuất được dòng sản phẩm sơn cao cấp, các nguyên liệu sản xuất nhựa, bột màu, phụ
gia chủ yếu nhập khẩu. Với ngành sản xuất chất tẩy rửa thì trong nước đã đáp ứng
được nhu cầu tiêu dùng nhờ có sự đầu tư của những tập đoàn đa quốc gia với công
nghệ hiện đại như Unilever, Kao…
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định
số 726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Phát triển ngành công nghiệp hóa chất Việt
Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.
Nhiều mục tiêu cho ngành hóa chất đến năm
2030, tầm nhìn 2040
Đánh giá về thực trạng của ngành công nghiệp
hóa chất, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam có nhiều lợi thế nhưng ngành hóa chất
vẫn đang phát triển dưới tiềm năng. Để gia tăng lợi thế, đồng thời thúc đẩy cho
ngành công nghiệp hóa chất, theo bà Nguyễn Thị Thêu, năm 2022, Thủ tướng Chính
phủ đã ban hành Quyết định số 726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Phát triển ngành
công nghiệp hóa chất Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.
Trong đó, Quyết định đã định hướng một số
nội dung như phát triển một số phân ngành trọng điểm, sắp xếp lại cơ sở sản xuất
theo hướng tập trung, quy mô. Đồng thời, nâng cao hiệu quả hoạt động doanh nghiệp
nhà nước, khyến khích đầu tư tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài. Cùng với
đó, hình thành các khu công nghiệp, cụm công nghiệp tập trung và áp dụng các
công nghệ hiện đại, kinh tế tuần hoàn
Mục tiêu cụ thể đến năm 2030, xây dựng ngành công nghiệp hóa chất có cơ cấu tương đối hoàn chỉnh, bao gồm sản xuất tư liệu sản xuất và tư liệu tiêu dùng, phục vụ cho nhiều ngành công nghiệp khác; đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu; chú trọng ưu tiên phát triển một số phân ngành trọng điểm như hóa chất cơ bản, hóa dầu, cao su kỹ thuật, hóa dược, phân bón...
Hình thành chuỗi giá trị, tham gia sâu vào
mạng lưới sản xuất ngành công nghiệp Việt Nam và khu vực. Sử dụng hợp lý và tiết
kiệm tài nguyên; ứng dụng công nghệ hiện đại, kinh tế số và chuyển đổi số nhằm
gia tăng giá trị tăng thêm, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành, thúc đẩy
tích tụ vốn của các tập đoàn kinh tế hoạt động trong lĩnh vực hóa chất. Phân bố
hợp lý lực lượng sản xuất theo ngành và vùng lãnh thổ, hình thành và phát huy
hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung, các tổ hợp sản xuất hóa chất có
quy mô lớn.
Đến năm 2040, công nghiệp hóa chất Việt
Nam được phát triển với đa số các phân ngành có công nghệ tiên tiến chất lượng
sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, sử dụng
năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, cạnh tranh bình đẳng trong hội nhập quốc tế; đội
ngũ lao động chuyên nghiệp, có kỷ luật và năng suất cao; bước đầu chủ động
trong các khâu nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, làm chủ công nghệ sản xuất một số
sản phẩm chất lượng cao; phát huy nội lực, góp phần vào phát triển một nền kinh
tế Việt Nam độc lập, tự chủ.
Mục tiêu cụ thể, phấn đấu đạt tốc độ tăng
trưởng công nghiệp ngành hóa chất đạt bình quân từ 10 - 11%/năm và tỷ trọng
ngành công nghiệp hóa chất so với toàn ngành công nghiệp đạt khoảng 4 - 5% vào
năm 2030; giai đoạn đến năm 2040, tốc độ tăng trưởng công nghiệp ngành hóa chất
đạt bình quân từ 7 - 8%/năm và tỷ trọng ngành công nghiệp hóa chất so với toàn
ngành công nghiệp duy trì khoảng 4 - 5%.
Để đạt được mục tiêu trên, các giải pháp
được Chính phủ quan tâm thực hiện bao gồm: Hình thành các khu công nghiệp hóa
chất tập trung và trung tâm logistics; đổi mới thể chế quản lý hoạt động đầu tư
trong ngành công nghiệp hóa chất; đổi mới cơ chế chính sách, đẩy mạnh cải cách
thủ tục hành chính đáp ứng yêu cầu phát triển; nâng cao hiệu quả đầu tư và sản
xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp; chính sách thương mại và phát triển thị
trường; phát triển nguồn nhân lực; phát triển khoa học công nghệ… Với những mục
tiêu và giải pháp cụ thể, các chuyên gia kinh tế cho rằng, ngành công nghiệp
hóa chất sẽ thực sự trở thành ngành công nghiệp nền tảng của Việt Nam trong
tương lai.
Theo BCT