Làm thế nào Bộ Kế hoạch và Đầu tư (MPI) đảm bảo nhiều cuộc họp kinh doanh với các phái đoàn và tập đoàn lớn nhất thế giới để đi đến các thỏa thuận và hợp tác?

Công tác xúc tiến, huy động đầu tư nước ngoài năm 2023 có nhiều chuyển biến tích cực, tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam. Các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài lớn tiếp tục đánh giá cao triển vọng tăng trưởng kinh tế và môi trường đầu tư của chúng ta, cũng như đánh giá Việt Nam là mắt xích quan trọng tiềm năng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Vị thế quốc tế của Việt Nam ngày càng được củng cố. Việc nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ và Nhật Bản lên đối tác chiến lược toàn diện đã tạo ra nhiều không gian hợp tác mới và tạo động lực cho hợp tác kinh doanh. Trong mỗi chuyến đi, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều gặp gỡ, trò chuyện với nhiều doanh nghiệp để truyền tải thông điệp đồng hành, tạo điều kiện tốt hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Bộ KH & ĐT đã tư vấn và ký Biên bản ghi nhớ với Hoa Kỳ về chất bán dẫn, nâng cao vai trò của Việt Nam trong hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu. Nhiều thỏa thuận hợp tác có giá trị lớn được ký kết giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước trong năm 2023; và việc triển khai sẽ mang lại kết quả thực chất, đóng góp quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Đông đảo tập đoàn, doanh nghiệp lớn đến tìm hiểu cơ hội đầu tư tại đây. Trong đó, Tập đoàn NVIDIA của Hoa Kỳ cam kết xem Việt Nam là quê hương thứ hai của tập đoàn; Hana Micron đến từ Hàn Quốc tăng tổng số vốn tài trợ lên 1 tỷ USD; và nhà máy LG Innotech ở phía Bắc thành phố Hải Phòng mở rộng dự án với thêm 1 tỷ USD.

Năm 2023, Việt Nam đạt kết quả khá trong thu hút đầu tư nước ngoài. Chất lượng các dự án cũng có sự cải thiện đáng kể, hầu hết là các dự án thuộc lĩnh vực gia công, sản xuất, sử dụng công nghệ cao trong điện tử, sản xuất chất bán dẫn, công nghiệp hỗ trợ và ứng dụng công nghệ tiên tiến.

Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức gì trong việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong năm tới?

Các nhà đầu tư đang tìm đến các nước láng giềng để rút ngắn chuỗi cung ứng. Nhiều thị trường như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và một số nước thành viên EU đang cố gắng giảm nguồn vốn nước ngoài bằng cách cắt giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và tăng ưu đãi địa phương.

Đồng tiền của Hàn Quốc và Nhật Bản mất giá 20-25%, ảnh hưởng tới hoạt động đầu tư ra nước ngoài của 2 đối tác lớn nhất này. Các tập đoàn đa quốc gia đang tái cơ cấu chuỗi sản xuất và xem xét nghiêm ngặt nguồn tài trợ mới do triển vọng tăng trưởng toàn cầu suy giảm và chi phí cao.

Cạnh tranh trong huy động đầu tư ngày càng khốc liệt. Các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia với nguồn lực tốt hơn, giảm thuế hoặc hỗ trợ nhiều hơn cho nhà đầu tư nước ngoài, giúp Việt Nam hoàn thiện hơn nữa thể chế và nâng cao vị thế trên bản đồ.

Môi trường đầu tư của Việt Nam có một số khó khăn đối với doanh nghiệp. Các thủ tục hành chính như đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy còn nhiều bất cập.

Các ngành cần ưu tiên tạo sự phát triển đột phá ở Việt Nam như công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, năng lượng chưa có cơ chế phù hợp để thu hút đầu tư. Mặc dù có một số ưu đãi nhưng kết quả vẫn chưa đạt được kỳ vọng. Tình trạng thiếu lao động, nguyên vật liệu tại một số ngành, địa phương vẫn chưa được giải quyết dẫn đến nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng tại địa phương trong ngắn hạn.

Vì vậy, Bộ KH&ĐT đã đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài như rà soát, điều chỉnh chính sách FDI theo xu hướng toàn cầu, đặc biệt là xanh hóa nền kinh tế và chuyển đổi năng lượng, tăng trưởng xanh, chuyển đổi số.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nhất là liên quan đến đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy, môi trường, hải quan. Chúng ta sẽ nghiên cứu, xây dựng các cơ chế đột phá liên quan đến tài chính, xây dựng dự án Trung tâm tài chính Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng để tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội.

Công tác đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu của doanh nghiệp và xu hướng công nghệ cao sẽ được chú trọng. Huy động vốn FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, chất bán dẫn, đổi mới sáng tạo sẽ được hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất và khuyến khích các doanh nghiệp triển khai hoạt động nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ. Ngoài ra, chúng tôi có các điều kiện cần thiết về cơ sở hạ tầng, đất sạch, năng lượng và nguồn nhân lực để thu hút các dự án đầu tư lớn và có ý nghĩa.

Việc triển khai thuế tối thiểu toàn cầu (GMT) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sức hấp dẫn FDI của Việt Nam?

Việt Nam sẽ ban hành các chính sách phù hợp để thích ứng hiệu quả và linh hoạt trước tác động của GMT, đảm bảo niềm tin và duy trì sức hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Khi áp dụng GMT, Việt Nam sẽ có cả cơ hội và thách thức trong quá trình kêu gọi FDI. Chúng ta đã có quyền áp thuế bổ sung đối với một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam và các tập đoàn trong nước có đầu tư ra nước ngoài, nhằm ngăn dòng thuế chảy sang nước khác và tăng thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Đây là động lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi và triển khai chính sách mới, thu hẹp khoảng cách chính sách giữa luật pháp trong nước và thông lệ quốc tế, thúc đẩy quá trình phát triển và hội nhập của đất nước. Đây cũng là cơ hội để rà soát, cập nhật các chính sách ưu đãi, từ đó không ngừng cải thiện môi trường kinh doanh.

Điều này góp phần thực hiện Chiến lược cải cách thuế của Việt Nam đến năm 2030, bao gồm phát triển nguồn nhân lực chuyên môn và ứng dụng CNTT hiện đại trong bối cảnh nền kinh tế số.

Tuy nhiên, việc áp dụng GMT sẽ làm giảm tính cạnh tranh của môi trường kinh doanh tại Việt Nam và ảnh hưởng đến huy động vốn FDI. Rất khó để thu hút các sáng kiến ​​quy mô lớn, đặc biệt là các dự án có ưu đãi đặc biệt. Việc giữ chân nhà đầu tư lớn và khuyến khích doanh nghiệp mở rộng sẽ là thách thức nếu chúng ta không kịp thời đưa ra giải pháp.

Còn một số hạn chế trong việc thu hút doanh nghiệp vệ tinh vào chuỗi cung ứng của các nhà đầu tư lớn, đặc biệt là các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao, đóng góp quan trọng vào phát triển các ngành công nghiệp, nâng cao năng lực doanh nghiệp Việt Nam và kết nối với chuỗi giá trị sản xuất thế giới .

Dự thảo Nghị định về quỹ hỗ trợ đầu tư từ nguồn thu GMT đang được xây dựng và rà soát. Điều này có ý nghĩa gì đối với FDI trong tương lai?

Quyết định thành lập quỹ như vậy và hoàn thiện đồng bộ chính sách, pháp luật về khuyến mại phù hợp với yêu cầu tình hình mới là điều cần thiết.

GMT là sự thay đổi cơ bản trong cơ cấu thuế quốc tế, hạn chế chuyển lợi nhuận và cạnh tranh thuế của các tập đoàn đa quốc gia và chạm tới đáy thuế của các quốc gia. Khi tỷ giá GMT được cố định ở mức 15%, các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp tại Việt Nam sẽ không còn có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp thuộc Trụ cột 2 khi doanh thu hợp nhất toàn cầu của họ cao hơn 750 triệu euro (813,14 triệu USD) nên Việt Nam không còn khả năng cạnh tranh trong việc thu hút và giữ chân các doanh nghiệp này.

Trong khi các nước phát triển đang khẩn trương áp dụng quy định này thì các nước đang phát triển đang cân nhắc kỹ lưỡng làm thế nào để vừa tăng nguồn thu, vừa đảm bảo sức hấp dẫn để thu hút đầu tư thông qua các ưu đãi mới. Vì vậy, cần đánh giá tất cả các chính sách, pháp luật về ưu đãi để bổ sung, điều chỉnh các ưu đãi, cơ chế mới nhằm nâng cao tính cạnh tranh, sức hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Hơn nữa, việc thành lập quỹ hỗ trợ nhằm khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các công ty đa quốc gia cũng như hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phù hợp với cả quy định và mục tiêu FDI, thể hiện sự thay đổi trong quan điểm và giải pháp thực hiện đáp ứng nguyện vọng của doanh nhân Việt Nam.

NH- KTTĐTBĐT