Bộ Tài chính một lần nữa xem xét áp thuế đối với đồ uống có đường sau 8 năm
không nhận được sự ủng hộ của các bộ khác.
Một mức thuế tiêu thụ đặc biệt “hợp lý” đối với đồ uống có đường sẽ giúp bảo
vệ sức khỏe của người dân theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và thông lệ
quốc tế.
Có thể thấy, mức tiêu thụ đồ uống có đường ở Việt Nam đã tăng gần 8 lần từ năm 2002 đến
2018 lên 50,7 lít/người/năm.
Điều tra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia năm 2001-2010 và 2011-2020 cho thấy,
tỷ lệ trẻ thừa cân tăng nhanh ở cả thành thị và nông thôn.
Năm 2012, 15 quốc gia áp thuế đối với đồ uống có đường, nhưng đến năm 2021,
con số này đã tăng lên 50, trong đó có 6 nước láng giềng của Việt Nam: Thái
Lan, Philippines, Malaysia, Lào, Campuchia và Myanmar.
“WHO khuyến nghị các chính phủ nên
hành động để khuyến khích mọi người tiêu thụ thực phẩm lành mạnh, bao gồm sử dụng
các biện pháp đánh thuế đối với đồ uống có đường để định hướng tiêu dùng,”
Bộ Y tế cho biết.
Năm 2014, Bộ Tài chính đã đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt 10% đối với
nước giải khát có đường nhưng các bộ khác phản đối. Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ
Tư pháp cho rằng, lập luận về thuế không thuyết phục, và Bộ Công Thương cho rằng,
điều đó có thể có tác động tiêu cực đến doanh nghiệp.
Bộ Tài chính cũng đang xem xét tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia, đồ uống có cồn khác và thuốc lá.
Từ năm 2016 đến 2019, Bộ Tài chính tăng tỷ lệ đối với bia và một số đồ uống
có cồn từ 55% lên 65% và đối với thuốc lá và xì gà từ 70% lên 75%. Nhưng việc
tăng giá dường như không có nhiều tác dụng, Bộ thừa nhận.
Việt Nam vẫn là nước tiêu thụ bia lớn nhất Đông Nam Á và lớn thứ ba châu Á.
Năm 2019, trung bình một người tiêu thụ 47,6 lít một năm, tăng 20% so với năm
2015.
Vào năm 2020, khoảng 42,3% nam giới Việt Nam hút thuốc, trong khi mục tiêu
của chính phủ là giảm tỷ lệ này xuống còn 37%.
Thế nhưng thuế của Việt Nam đối với đồ uống có cồn vẫn thấp hơn so với các
nước khác và chỉ chiếm 30% giá bán lẻ so với 40-85% ở các nơi khác, theo WHO.
Đối với thuốc lá điếu, tỷ lệ này là 35% so với 70% ở Thái Lan, 69% ở
Singapore, 57% ở Malaysia và 51% ở Indonesia. Tỷ lệ này cao tới 80% ở Pháp và
75% ở Đức.
Một lý do khác khiến Bộ đề xuất tăng thuế là giá đồ uống có cồn tăng chậm
hơn thu nhập trung bình.
Năm 1998, một người Hà Nội phải mất 8,2% thu nhập hàng năm để mua 10 lít
Vodka, nhưng đến năm 2014, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 2,2%. Trong trường hợp
rượu vang đỏ, tỷ lệ này đã giảm từ 5,9% xuống 1,6%.
RA