Tuy nhiên, do phát triển manh mún, chưa có đầy đủ hệ thống pháp lý thúc đẩy phân khúc này chính danh, nên khó thu hút nhà đầu tư chất lượng vào lĩnh vực này.

Tiềm năng lớn

Thống kê của Viện Kinh tế Du lịch nông nghiệp Việt Nam cho biết, cả nước hiện có khoảng 500 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn, miệt vườn, khu nông trại (Farmstay) đang hoạt động, trải dài từ miền núi phía Bắc đến Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long… với đa dạng sản phẩm nông nghiệp, trở thành những điểm nhấn thu hút, thúc đẩy tăng trưởng du lịch vùng miền. Trong đó, nhu cầu khách du lịch mong muốn được tham quan trải nghiệm loại hình này tăng đều khoảng 20%/năm.

Các mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn này thường được xây dựng ở những vùng có điều kiện tự nhiên ưu đãi, vùng quê hoặc đồi núi có không gian rộng thoáng, phù hợp cho những du khách đang tìm kiếm những trải nghiệm thực tế và độc đáo về nông nghiệp và văn hóa bản địa, vùng miền; phù hợp để đổi mới giáo dục, đưa trẻ em gần gũi với thiên nhiên, rèn luyện tính tự giác, tự lập và tạo điều kiện cho du khách khi trải nghiệm trở thành những người nông dân thực thụ, tận hưởng không gian yên tĩnh, tham gia vào các hoạt động canh tác, nuôi trồng thực tế của nông trại.

Thông qua các mô hình này có thể thúc đẩy và tạo ra hiệu quả kinh tế cho hình thức nông nghiệp thuận tự nhiên, khai thác tốt hơn tiềm năng, giá trị đất nông nghiệp, phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương dưới nhiều hình thức như: Du lịch canh nông phục vụ du khách tham quan, trải nghiệm nhưng không lưu trú qua đêm; du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm văn hóa vùng quê; tour xuyên Việt về trà, tour cà phê, tour tinh dầu; tour đánh bắt thủy hải sản, câu cá, câu mực đêm…

Theo ông Phạm Thanh Tùng, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch nông nghiệp, trước đây, hạ tầng giao thông của Việt Nam chưa phát triển, nên chưa kích thích được nhu cầu đi lại và khám phá của người dân từ vùng miền này đến vùng miền khác, từ thành thị đến nông thôn, vùng sâu vùng xa. Hiện nay, hạ tầng giao thông cơ bản đã được đầu tư phát triển đồng bộ, đủ các loại hình từ đường bộ cao tốc, tỉnh lộ, đường xương cá, đường sắt, hàng không… và còn tiếp tục được mở rộng phát triển thêm nữa. Do đó, vấn đề kết nối giữa các địa phương, vùng miền đã không còn là rào cản. Thêm vào đó, cơ chế chính sách cũng đang trở thành trợ lực quan trọng để thúc đẩy du lịch nông nghiệp, nông thôn đi lên.

Tuy nhiên, trong thực tế, một trong những điểm hạn chế của du lịch nông nghiệp, nông thôn hiện tại là ít cơ sở lưu trú chất lượng để lưu giữ khách ở lại lâu hơn, phần nhiều là nhà ở của người dân, nên tiềm lực đầu tư hạn chế và vẫn “mạnh ai nấy làm”, chưa tạo ra bức tranh du lịch nông nghiệp tổng thể. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất phụ trợ tại nhiều điểm du lịch nông nghiệp, nông thôn tại các địa phương chưa được đầu tư hoàn chỉnh hoặc đã được đầu tư nhưng không đảm bảo chất lượng.

Bên cạnh đó, theo quy định hiện hành từ luật đến các nghị định, thông tư liên quan đều chưa có định danh tên gọi các loại hình bất động sản cụ thể trong mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn để quản lý, nên khó thu hút các nhà đầu tư vào phân khúc này, nhằm tránh tình trạng như các loại hình bất động sản nghỉ dưỡng condotel, shophouse... trước đây có thời kỳ phát triển rầm rộ, thu hút được nguồn lực đầu tư, nhưng vì thiếu hành lang pháp lý dẫn đến đổ vỡ, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư và cả địa phương.

Định danh mô hình bất động sản du lịch

Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 xác định, mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn là một trong những động lực đem lại việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn; bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, bảo vệ môi trường. Phát triển du lịch nông nghiệp hiệu quả sẽ góp phần phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và xây dựng nông thôn mới bền vững. Mục tiêu đặt ra đến năm 2025, mỗi tỉnh, thành phố phấn đấu có ít nhất 1 điểm du lịch nông thôn được công nhận gắn với lợi thế về nông nghiệp, văn hóa, làng nghề hoặc môi trường sinh thái của địa phương.

Theo các chuyên gia bất động sản, mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn phát triển tạo ra không gian mới để thu hút đầu tư, tạo tiềm năng, dư địa lớn để hình thành và phát triển phân khúc bất động sản du lịch nông nghiệp. Tuy nhiên, những loại hình du lịch nông nghiệp vẫn chủ yếu phát triển thiếu chiến lược quy củ, bài bản, chuyên nghiệp như các phân khúc bất động sản khác do thiếu hành lang pháp lý để điều chỉnh và khuyến khích các nhà đầu tư. Các Luật Đất đai, Luật Du lịch và Luật Kinh doanh bất động sản cũng chưa có quy định nào cụ thể, rõ ràng, đề cập trực diện về bất động sản du lịch nông nghiệp, nông thôn; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chính sách miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đến quyền của các tổ chức, cá nhân... liên quan đến sử dụng đất phục vụ mục đích du lịch nông nghiệp, nông thôn.

Vì vậy, các cơ quan quản lý Nhà nước cần nhanh chóng rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý về thị trường bất động sản nói chung và phân khúc thị trường bất động sản du lịch nông nghiệp, nông thôn nói riêng, để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ. Khi hoàn thiện, sửa đổi Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản cần bổ sung các quy định làm cơ sở pháp lý nền tảng thu hút nhà đầu tư tham gia phát triển phân khúc bất động sản này.

Về vấn đề này, theo TS. Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), ngày 18/5/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 82/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững, trong đó Chính phủ đã giao Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xác định các loại đất nông nghiệp và khu vực đất được quy hoạch cho mục đích nông nghiệp kết hợp với hoạt động du lịch. Đây là chủ trương kịp thời, giải quyết khó khăn, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của các địa phương nhằm thu hút đầu tư vào phát triển du lịch và bất động sản du lịch nông nghiệp nông thôn.

Ông Phạm Thanh Tùng cho biết thêm, các mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn tại các địa phương đang mở ra nhiều cơ hội để đầu tư bất động sản du lịch nông nghiệp, nông thôn. Đây là loại hình bất động sản mới so với các phân khúc bất động sản khác, chưa có nhiều người tham gia vào thị trường, nên có lợi thế và dư địa phát triển tại các địa phương, nhất là tại những vựa lúa đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng sông Hồng; vựa cà phê, hồ tiêu Tây Nguyên; miệt vườn Tây Nam Bộ, ruộng bậc thang Tây Bắc...

“Viện Kinh tế Du lịch nông nghiệp Việt Nam vừa hoàn thành cuộc khảo sát mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn tại 20 tỉnh, thành phố từ TP.HCM - Hà Nội, với mục tiêu đẩy mạnh quảng bá hình ảnh các điểm đến, tìm hiểu, trao đổi kinh nghiệm của các mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn nổi bật đang triển khai tại các địa phương, từ đó đánh giá hiệu quả và kêu gọi, xúc tiến đầu tư vào lĩnh vực này, góp phần định vị Việt Nam là điểm đến hàng đầu về du lịch nông nghiệp, nông thôn”, ông Phạm Thanh Tùng chia sẻ.

Sơn Vân - BTT