Theo một nghiên cứu của GSMA mang tên Nền kinh tế di động Châu Á - Thái Bình Dương 2022 (The Mobile Economy Asia Pacific 2022), mạng băng thông rộng di động đã tiếp cận 96% dân số ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, với 1,2 tỷ người dùng Internet di động hiện tại. 5G tiếp tục đạt được đà phát triển trên toàn khu vực, với các dịch vụ 5G thương mại hiện nay có mặt tại 14 thị trường, và các thị trường lớn như Ấn Độ và Việt Nam sẽ sớm gia nhập.

Tổng số thuê bao 5G trong ASEAN dự kiến sẽ vượt quá 200 triệu vào năm 2025 và 5G đặt nền tảng cho một loạt các đổi mới công nghệ, bao trùm các lĩnh vực đa dạng như trí tuệ nhân tạo (AI), thành phố thông minh, xe tự hành, IoT và điện toán ranh giới.

Sự xuất hiện của các dịch vụ viễn thông 5G đã khởi động một đợt sáp nhập giữa các nhà mạng không dây Đông Nam Á. Động thái này được cho là nhằm giảm bớt gánh nặng đầu tư, song lại làm dấy lên lo ngại về khả năng thống trị thị trường của một số đối thủ.

Hàng loạt nhà mạng đã sáp nhập trước làn sóng 5G

Tại Thái Lan, nhà mạng lớn số hai True Telecom đã hợp nhất với nhà mạng số ba là Total Access Communication (DTAC). Tổ chức mới, vẫn giữ tên True, hiện kiểm soát hơn một nửa thị trường, đánh cắp ngôi vương của Advanced Info Service (AIS), từng là nhà cung cấp dịch vụ hàng đầu trong hơn hai thập kỷ.

Trong một cuộc họp báo vào tháng 3 đánh dấu cột mốc hoàn tất việc sáp nhập, CEO Manat Manavutiveth của True cho biết công ty có kế hoạch mở rộng dịch vụ 5G để phủ sóng 98% dân số Thái Lan vào năm 2026.

Trong khi đó ở Malaysia, nhà cung cấp dịch vụ Celcom do Tập đoàn Axiata kiểm soát đã hợp nhất với Digi.com - nhà mạng mà hãng Telenor của Na Uy đang sở hữu 49% cổ phần. Lần lượt kết hợp ông lớn thứ 3 và thứ 2 về viễn thông đã tạo nên một ông lớn mới dẫn đầu cả nước với hơn 20 triệu khách hàng.

Theo bình luận của trang Nikkei Asia, những vụ sáp nhập này được thúc đẩy bởi nhu cầu chi tiêu vốn nhằm thực hiện kế hoạch mở rộng thị trường, mở rộng các nguồn lực nghiên cứu và phát triển. Theo nhà nghiên cứu GSMA của Anh, các khoản đầu tư của lĩnh vực viễn thông ở Châu Á - Thái Bình Dương dự kiến sẽ đạt 134 tỷ USD từ năm 2022 đến 2025.

Chi tiêu cho 5G sẽ chiếm 75% chi phí đó và tốc độ cạnh tranh để xây dựng mạng 5G ngày càng tăng.

Đây không phải là lần đầu tiên làn sóng sáp nhập trên thị trường viễn thông diễn ra. Bởi vì việc chuyển đổi sang các tiêu chuẩn viễn thông mới thường dẫn đến việc sáp nhập giữa các nhà mạng. Năm 2014, công ty viễn thông số ba của Indonesia là XL Axiata đã mua lại công ty đứng thứ năm là Axis Telekom Indonesia.

Cùng năm đó, Myanmar cho phép Telenor và Ooredoo của Qatar tham gia thị trường, vốn do một hãng vận tải nhà nước kiểm soát, để thu hút các khoản đầu tư cần thiết.

Trong thời kỳ đại dịch, mua sắm trực tuyến và thanh toán không dùng tiền mặt đã bùng nổ ở Đông Nam Á. Khi truyền phát video trở thành tiêu chuẩn, phí dữ liệu tăng vọt. Phát triển mạng 5G trở thành một vấn đề cấp bách.

Thuê bao điện thoại di động Đông Nam Á dành nhiều thời gian trực tuyến hơn. Philippines dẫn đầu khu vực với trung bình 5,5 giờ sử dụng Internet mỗi ngày thông qua các thiết bị di động, theo một báo cáo được công bố trong năm nay bởi DataReportal. Thái Lan và Indonesia cũng nằm trong top 10.

Nhu cầu về dịch vụ 5G của Đông Nam Á có thể lớn hơn các thị trường khác. Nhà cung cấp thiết bị viễn thông Ericsson dự báo người dùng 5G ở Đông Nam Á và Châu Đại Dương sẽ đạt hơn 600 triệu vào năm 2028.

Hợp nhất để nâng cao khả năng cạnh tranh và các nguồn lực của nhà mạng

Theo Bangkok Post, ngành viễn thông ở Đông Nam Á đang trải qua một sự chuyển đổi năng động sau sự hợp nhất của các nhà khai thác viễn thông hàng đầu trong khu vực. Việc hợp nhất này được thiết kế để nâng cao khả năng cạnh tranh và khả năng của các nhà khai thác viễn thông bằng cách tận dụng các nguồn lực của họ và đạt hiệu quả trong khi xây dựng giá trị cho khách hàng.

Sự hợp nhất của Indosat Ooredoo và Hutchison 3 Indonesia vào năm 2022 đã tạo ra Indosat Ooredoo Hutchison (Indosat), nhà điều hành mạng di động lớn thứ hai của đất nước, với hơn 100 triệu khách hàng và doanh thu tương đương hơn 3 tỷ USD.

Với Thái Lan, vụ sáp nhập trị giá 20 tỷ USD tạo thành True Corporation là vụ sáp nhập viễn thông lớn nhất ở Đông Nam Á tính theo tổng giá trị doanh nghiệp. Các nhà phân tích tài chính dự đoán việc hợp nhất này sẽ thúc đẩy sức khỏe của ngành viễn thông, mở ra một kỷ nguyên đổi mới và tiến bộ mới.

Trong sự kiện “Thế giới chuyển đổi kỹ thuật số châu Á” gần đây tại Bangkok, chủ tịch, giám đốc và giám đốc điều hành của Indosat Vikram Sinha, cùng với người đứng đầu Ericsson Indonesia Jerry Soper, cho rằng chuyển đổi số sẽ thúc đẩy nền kinh tế số của Indonesia và các bài học cho lĩnh vực viễn thông của Thái Lan.

“Khía cạnh quan trọng nhất của việc sáp nhập là mục đích. Chúng tôi muốn đảm bảo rằng chúng tôi đã làm điều gì đó tốt cho khách hàng, ngành công nghiệp và quan trọng nhất là đất nước. Toàn bộ nền kinh tế số phụ thuộc vào hoạt động của lĩnh vực viễn thông. Việc sáp nhập Indosat rất tốt cho Indonesia và thậm chí cả khu vực Đông Nam Á”, Jerry Soper nói và cho rằng việc sáp nhập cho phép sử dụng hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên, đặc biệt là về phổ tần.

Tính đến cuối năm 2022, tổng doanh thu của Indosat tăng 48,9% so với cùng kỳ lên 2,97 tỷ USD, lợi nhuận ròng tăng 76,2% lên 92,7 triệu USD và thu nhập bình thường trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu hao tăng 42,3% lên 1,26 tỷ USD.

Những lợi ích tương tự từ việc sáp nhập sẽ đạt được bằng cách tập trung vào mục đích chính của vụ sáp nhập, trải nghiệm của khách hàng thông qua việc sử dụng công nghệ hàng đầu và hiệu suất mạng, quan hệ đối tác mạnh mẽ và có lộ trình rõ ràng cho tương lai.

Chủ tịch, giám đốc và giám đốc điều hành của Indosat Vikram Sinha cho biết, tài sản quý giá và đắt giá nhất đối với các nhà mạng trên toàn cầu là phổ tần. “Phổ tần là tài sản quốc gia và thông qua việc sáp nhập, chúng tôi đảm bảo rằng nó sẽ được sử dụng một cách tốt nhất”.

Lo ngại độc quyền và suy giảm chất lượng dịch vụ

Tuy vậy, khả năng thống trị thị trường của những người chơi lớn được hình thành sau các thương vụ sáp nhập làm dấy lên mối quan ngại lớn. Thị trường điện thoại di động Philippines gần như là cuộc chơi của Globe Telecom và PLDT. Các nhà phê bình đã đổ lỗi cho chất lượng của các dịch vụ không dây không đáp ứng được số lượng người dùng đăng ký.

Đáp lại, chính quyền của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte đã vận động các công ty khác tham gia vào ngành viễn thông. Điều đó dẫn đến sự ra mắt của Dito Telecommunity vào tháng 3/2021.

Về phần mình, chính phủ Thái Lan đã cho phép sáp nhập True và DTAC vào tháng 10/2022 với các điều kiện như đặt giới hạn sử dụng theo pháp nhân mới. Tuy nhiên, những người ủng hộ người tiêu dùng đã bày tỏ lo ngại về việc sáp nhập dẫn đến suy giảm chất lượng dịch vụ.

Trung Quốc nổi lên là một nguồn cung thiết bị chính cho việc mở rộng 5G ở Đông Nam Á. Trong khi Hoa Kỳ và các thị trường khác ngăn chặn các công ty Trung Quốc tham gia vào lĩnh vực 5G của họ, thì các công ty Trung Quốc lại may mắn hơn khi đạt được các thỏa thuận hợp tác ở Đông Nam Á nhờ khả năng cạnh tranh về chi phí.

AIS và công ty thiết bị viễn thông Trung Quốc ZTE đã thành lập một trung tâm R&D cho 5G vào tháng 9/2022 để phát triển hệ thống robot vận chuyển có hướng dẫn tự động và phương tiện tự lái.

Vào tháng 6/2022, chính phủ Thái Lan đã công bố hợp tác với Huawei Technologies để thúc đẩy 5G sử dụng trong công nghiệp. Huawei cũng đang hợp tác với Indonesia trong việc đào tạo các chuyên gia 5G.

Mặc dù Malaysia đã chọn Ericsson để phát triển mạng 5G, nhưng các quan chức nhấn mạnh rằng kết quả dựa trên quy trình đấu thầu nghiêm ngặt, cho thấy không có doanh nghiệp Trung Quốc nào bị loại vì lý do địa chính trị.

Theo ICTVN