Cần có các biện pháp khẩn cấp để đảm bảo tuân thủ và duy trì xuất khẩu sang Hoa Kỳ, thị trường hải sản lớn nhất của Việt Nam, những người trong cuộc cho biết.

Các quy định mới từ Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) đang làm dấy lên mối lo ngại về sự gián đoạn đối với hoạt động xuất khẩu hải sản của Việt Nam . Trong đánh giá vào tháng 2 năm 2025, NOAA phát hiện Việt Nam không tuân thủ các tiêu chuẩn MMPA, khiến các mặt hàng xuất khẩu chính - cá ngừ, cá kiếm, cá thu và mực - có nguy cơ bị Hoa Kỳ cấm nhập khẩu từ ngày 1 tháng 1 năm 2026.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cảnh báo về một thách thức khác: Hoa Kỳ có kế hoạch mở rộng Chương trình giám sát nhập khẩu thủy sản (SIMP) sang nhiều loài hơn, thắt chặt yêu cầu truy xuất nguồn gốc.

“Điều này sẽ làm tăng thêm chi phí tuân thủ cho các nhà xuất khẩu Việt Nam”, ông nói.

Hoa Kỳ vẫn là thị trường thủy sản lớn nhất của Việt Nam , chi 1,8 tỷ đô la Mỹ vào hải sản Việt Nam vào năm 2024. Ông Nam nhấn mạnh, quy định của MMPA và phát hiện sơ bộ của NOAA gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến cả xuất khẩu và danh tiếng của ngành.

Để ứng phó, VASEP đã kêu gọi các cơ quan chức năng Việt Nam đàm phán gia hạn thời hạn tuân thủ để các công ty và ngư dân có thêm thời gian điều chỉnh hoạt động khai thác và tăng cường giám sát.

Các cơ quan quản lý của Việt Nam và NOAA cũng cần hợp tác để tăng cường bảo vệ động vật có vú biển và cải thiện hệ thống giám sát. VASEP kêu gọi Bộ Nông nghiệp và Môi trường chính thức yêu cầu gia hạn sau thời hạn hiện tại là ngày 1 tháng 4 năm 2025 thông qua Bộ Ngoại giao và Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ.

Hành động khẩn cấp để đảm bảo tiếp cận thị trường

Tại cuộc họp ngày 19/3 về thủy sản và giám sát biển quý 2/2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến báo cáo về mức tăng trưởng khả quan trong xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong ba tháng đầu năm.

Ông nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ vẫn là thị trường quan trọng và kêu gọi hành động khẩn cấp để giải quyết những thách thức liên quan đến MMPA.

Về lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, ông Tiến lưu ý, sản lượng thủy sản của Việt Nam đã đạt 832.000 tấn, giá trị xuất khẩu đạt 800 triệu USD. Ông kêu gọi các doanh nghiệp lớn đầu tư vào các mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững, có ý nghĩa quan trọng để đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao và truy xuất nguồn gốc của thị trường Hoa Kỳ.

Ông Tiến nhấn mạnh nhu cầu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, quy định kỹ thuật và tiêu chuẩn ngành, đặc biệt là đối với nuôi trồng thủy sản biển, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ cấu hành chính tinh gọn với trách nhiệm được phân định rõ ràng.

Đối với khai thác hải sản, ông thừa nhận thách thức trong việc cân bằng giữa tính bền vững với việc tăng sản lượng. Việt Nam hiện có hơn 83.000 tàu cá đang hoạt động. Do đó, đảm bảo an toàn hàng hải và xây dựng chiến lược khai thác hợp lý vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Tiến kêu gọi xem xét kỹ lưỡng việc phân bổ tàu thuyền ở các vùng đánh bắt ven bờ, ven bờ và xa bờ để thúc đẩy các hoạt động bền vững và có quy định.

Về bảo tồn biển, ông nhấn mạnh vai trò của các nỗ lực bảo tồn, cho rằng điều này rất cần thiết để duy trì nguồn cá ổn định và đảm bảo tương lai của ngành.

Các chuyên gia trong ngành đều nhất trí rằng việc tuân thủ MMPA rất quan trọng để duy trì khả năng tiếp cận thị trường Hoa Kỳ và là cơ hội để Việt Nam cải thiện chất lượng hải sản và chuyển đổi sang các hoạt động bền vững hơn.

Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt tổng cộng 1,4 tỷ đô la trong hai tháng đầu năm 2025, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu tôm dẫn đầu mức tăng trưởng, tăng 26,4% lên 532 triệu đô la trong khi xuất khẩu cá tra giảm 6,2% xuống 221 triệu đô la. Trong khi đó, xuất khẩu cá ngừ đạt tổng cộng 126,5 triệu đô la, giảm 3,5%.

Xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 193 triệu đô la, chiếm 13,8% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.

tttbđtkttbđt