Nhận thức rõ vai trò chủ đạo của phân bón đối với nền kinh tế, đầu tháng 9, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, đẩy mạnh sản xuất trong nước sẽ tạo nguồn cung ổn định cho sản xuất nông nghiệp, giảm nhập khẩu, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn tại Nhà máy đạm Hà Bắc và Công ty TNHH MTV Phân đạm Ninh Bình , đều là hai đơn vị thuộc Tập đoàn hóa chất nhà Vinachem.

Trong một chuyến công tác đến các nhà máy này vào giữa tháng 8, ông cho rằng, hai nhà máy có nhiều điểm giống nhau như lỗ lũy kế, vốn ban đầu thấp, thỏa thuận hợp đồng kỹ thuật, mua sắm và xây dựng (EPC) và hoạt động kém.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, chính quyền địa phương phối hợp với các công ty để giải quyết thỏa thuận hợp đồng EPC, giảm thiểu tổn thất, tăng năng suất, giải quyết các hợp đồng tín dụng, giảm giá thành.

Nhà máy đạm Hà Bắc khai trương cách đây bảy năm, nhưng các vấn đề về môi trường và tài chính phát sinh từ đó. Sau khi được nâng cấp và mở rộng, nhà máy dự kiến sẽ nâng công suất hàng năm lên 500.000 tấn từ 180.000 tấn.

Đạm Ninh Bình được thành lập năm 2011 với tổng vốn điều lệ 2,5 nghìn tỷ đồng. Kể từ khi bắt đầu hoạt động, công ty báo lỗ trong nhiều năm liên tiếp.

Hai năm gần đây, kết quả kinh doanh khả quan hơn. Năm 2021, họ kiếm được hơn 174 triệu đô la doanh thu, tăng 229% so với năm 2020. Trong nửa đầu năm 2022, công ty đạt được hơn 109 triệu đô la doanh thu và tạo ra lợi nhuận gần 30,4 triệu đô la. Tổng tài sản hiện tại của nó hiện đạt 382 triệu đô la.

Tuy nhiên, công ty vẫn thua lỗ lớn. Vào năm 2021, đạm Ninh Bình có khoản nợ 521,7 triệu đô la. Công ty đã lên kế hoạch xây dựng chiến lược tái cơ cấu nợ để trình chính phủ.

Tập trung vào hai nhà máy phân bón này là ưu tiên của Chính phủ; vì đây là hai trong số 12 dự án thua lỗ do Bộ Công Thương quản lý.

Nhiệm vụ càng trở nên cấp thiết khi giá nhập khẩu phân bón và nguyên liệu sản xuất có nhiều biến động trên trường quốc tế.

Ông Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho biết, ngành phân bón Việt Nam phụ thuộc phần lớn vào nhập khẩu từ Nga. Năm 2020, Nga dẫn đầu thế giới về xuất khẩu phân bón với kim ngạch xuất khẩu 7 tỷ USD, chiếm khoảng 30% tổng nhu cầu trên toàn thế giới, tiếp theo là Trung Quốc với 6,6 tỷ USD.

“Giá bán phân bón phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như giá khí đốt, dầu mỏ, nằm ngoài tầm kiểm soát của nhiều nhà sản xuất lớn. Khí tự nhiên là nguyên liệu chính cho hầu hết các loại phân đạm, chiếm 70-90% chi phí sản xuất amoniac. Như vậy, giá xăng dầu tăng đột biến đẩy giá bán lên cao hơn ”, ông Phùng Hà nói.

Các hạn chế xuất khẩu do Trung Quốc và Nga áp đặt cũng gây ra nhiều vấn đề. “Hai nước chiếm một số lượng lớn xuất khẩu phân bón trên toàn cầu. Nga đã áp dụng hạn ngạch xuất khẩu đối với phân đạm và kể từ tháng 3, nước này ban hành lệnh cấm xuất khẩu, ”ông Phùng Hà cho biết thêm.

Để ổn định giá bán tại thị trường trong nước, vào cuối tháng 8, Bộ Tài chính một lần nữa đề nghị Chính phủ áp dụng mức thuế xuất khẩu 5%. Đề xuất đầu tiên từng được đệ trình vào tháng Tư.

Theo Bộ Tài chính, đề xuất này sẽ giúp giữ lại phân bón cho tiêu dùng trong nước trong bối cảnh giá tăng đột biến. Ngoài ra, việc áp dụng chung một mức thuế suất đối với tất cả các loại phân bón sẽ giảm áp lực hành chính cho doanh nghiệp và cơ quan hải quan do không còn phải xác định chính xác tỷ lệ tài nguyên, khoáng sản trong sản phẩm.

ViR