Ngân hàng Thế giới có câu trả lời: ngắn gọn mà nói, mặc dù thế giới sẽ không rơi vào suy thoái, cái tương lai bất ổn, sự căng thẳng trong ngoại thương sẽ khiến tăng trưởng kinh tế suy yếu, giảm xuống mức thấp nhất kể từ thập niên 1960; ở nhiều vùng nghèo nhất thế giới, nền kinh tế sẽ như rơi vào vùng biển lặng.

Trong báo cáo Viễn cảnh Kinh tế Toàn cầu do Ngân hàng Thế giới phát hành vào tuần trước, mức tăng sản lượng của toàn cầu sẽ chững lại, còn 2,3% so với mức 2,8% của năm ngoái. Hồi tháng Giêng, Ngân hàng Thế giới còn dự báo mức tăng trưởng lạc quan hơn - 2,7%. Indermit Gill, kinh tế gia trưởng của tổ chức này viết: “Thêm một lần nữa, kinh tế thế giới ngày nay lại rơi vào vùng nhiễu động. Nếu không điều chỉnh lộ trình nhanh chóng, mức sống sẽ bị tổn hại nặng nề”. Tăng trưởng chỉ 2,3% là mức thấp nhất trong vòng 17 năm qua trừ những lúc kinh tế rơi vào suy thoái. Đến năm 2027 tăng trưởng GDP toàn cầu bình quân chỉ còn 2,5% trong thập niên 2020.

Cho đến nay hàng hóa khắp thế giới nhập vào Mỹ chịu mức thuế bổ sung chung 10%, trong đó thép và nhôm chịu mức thuế 50%. Quan trọng hơn, hàng hóa nước nào cũng bị Mỹ đe dọa sẽ áp thuế đối ứng cao, từng đã áp dụng rồi tạm hoãn ba tháng cho đến ngày 8-7 sắp tới. Thuế nhập khẩu đã đưa thuế suất bình quân của hàng hóa nhập vào Mỹ tăng đến mức cao nhất trong vòng một thế kỷ qua. Doanh thu thuế nhập khẩu của Mỹ trong năm tháng đầu năm nay đạt mức 68,9 tỉ đô la, tăng đến 78% so với cùng kỳ năm ngoái, giúp giảm thâm hụt ngân sách. Với mức thâm hụt ngân sách cao, nợ công tràn đìa, chắc chắn thuế quan của Mỹ sẽ được duy trì trong lâu dài chứ không chỉ dưới thời ông Trump.

Ngân hàng Thế giới ước tính nếu thuế quan toàn cầu giảm đi một nửa thì tăng trưởng kinh tế thế giới sẽ thêm được 0,2 điểm phần trăm trong hai năm tới. Chính vì quan điểm thuế quan của Mỹ đã thay đổi, Ngân hàng Thế giới mới khuyên các nước đang phát triển, nơi đang áp dụng mức thuế nhập khẩu cao hơn các nước phát triển, cũng phải tính đến chuyện giảm thuế và các rào cản thương mại khác để kích thích tăng trưởng kinh tế.

Tuy tăng trưởng ở các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển được dự báo vẫn cao hơn các nước phát triển, sẽ có những nước thu nhập thấp chứng kiến mức tăng trưởng rất chậm chạp, tốc độ tăng không bù đắp nổi các thua thiệt kinh tế diễn ra vì đại dịch và những năm sau đó. Đến năm 2027 GDP đầu người ở các nền kinh tế thu nhập cao sẽ ở mức được dự báo trước đại dịch Covid-19 nhưng GDP đầu người ở các nền kinh tế đang phát triển sẽ kém hơn kỳ vọng trước đại dịch đến 6%.

Thật ra xu hướng tăng trưởng chậm lại của các nước đang phát triển đã diễn ra từ trước: thập niên 2000, tăng trưởng bình quân lên đến 5,9% xuống còn 5,1% trong thập niên 2010 và 3,7% trong thập niên 2020. Sụt giảm trong tốc độ tăng trưởng đó một phần là do sụt giảm trong tốc độ phát triển ngoại thương toàn cầu: từ bình quân 5,1% trong thập niên 2000 còn 4,6% thập niên 2010 và 2,6% thập niên 2020.

Nước gánh chịu mức sụt giảm lớn nhất trong dự báo của Ngân hàng Thế giới là Mỹ, nơi khởi xướng cho các thay đổi đột ngột trong chính sách ngoại thương. Tăng trưởng GDP Mỹ được dự báo sẽ chững lại, còn khoảng 1,4% trong năm nay, so với mức 2,8% năm 2024. Dự báo này giảm gần 1 điểm phần trăm so với con số được Ngân hàng Thế giới đưa ra trong dự báo công bố hồi tháng Giêng.

Ở Trung Quốc, tăng trưởng được dự báo sẽ còn 4,5% so với 5% vào năm 2024. Dự báo này không thay đổi so với dự báo trước. Ngân hàng Thế giới cho rằng dù thuế quan sẽ làm tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc chậm lại nhưng chính sách tài khóa của nước này sẽ bù đắp nâng mức tiêu dùng và đầu tư để giảm bớt tác động của thuế. Xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ đã giảm đến 34% vào tháng 5 so với cùng kỳ, mức giảm cao nhất kể từ năm 2020.

Ngân hàng Thế giới cho rằng cần tập trung vào ba ưu tiên nếu muốn cải thiện tình hình. Đầu tiên là xây dựng lại quan hệ thương mại giữa các nước vì bằng chứng cho thấy hợp tác khi nào cũng tốt hơn là sử dụng các đòn phép trừng phạt. Thứ nhì là lập lại kỷ luật tài khóa để khỏi rơi vào gánh nặng nợ, nhất là nợ trong thời kỳ chống chọi với đại dịch Covid-19. Cuối cùng là tập trung vào việc tạo ra công ăn việc làm, từ đó mới tạo điều kiện cho tăng trưởng và đẩy lùi đói nghèo ở các nước đang phát triển.

Theo SGT