Theo số liệu thống kê từ Tổng cục
Hải quan, kim ngạch xuất khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện của Việt
Nam tăng trưởng liên tục trong giai đoạn năm 2016 – 2020, với tốc độ tăng trưởng
bình quân 23,8%/năm. Nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đã
giúp Việt Nam liên tiếp lập nhiều kỳ tích về xuất khẩu, xuất khẩu không ngừng
tăng, trung bình 5,794 tỷ USD/năm, từ vị trí là nước đứng thứ 47 năm 2001 lên vị
trí 12 trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN về xuất khẩu điện tử với
kim ngạch 44,6 tỷ USD trong năm 2020.
Hoạt động xuất khẩu trong 6 tháng
đầu năm 2021 vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm 2020. Trong
số 26 nhóm hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD của nửa đầu năm 2021, máy
vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 23,869 tỷ USD, tăng 22,8% so với
cùng kỳ năm 2020.
Xuất khẩu nhóm hàng này tăng mạnh
là do nhu cầu thị trường tăng cao do ảnh hưởng của dịch Covid-19 dẫn đến người
lao động bắt buộc phải làm việc tại nhà. Trong 6 tháng đầu năm 2021, chỉ số sản
xuất máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 12,7%. Nhu cầu đối với
hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cao trong nửa cuối năm 2021.
Tăng trưởng trong khó khăn
Năm 2021, ngành điện tử tiếp tục
sẽ tăng trưởng mạnh mẽ do nhu cầu tiêu dùng các mặt hàng phục vụ thông tin liên
lạc cũng như phương tiện làm việc trong điều kiện giãn cách xã hội vì ảnh hưởng
của dịch Covid-19. Ngoài ra, dịch bệnh cũng khiến các công ty sản xuất máy
tính, điện tử trên thế giới phải đóng cửa. Do đó xuất khẩu máy vi tính, linh kiện
và sản phẩm điện tử cả năm 2021 có thể đạt khoảng 50 tỷ USD, tăng 13,5% so với
năm 2020.
Trong quy hoạch công nghiệp Việt
Nam giai đoạn năm 2016 - 2020 tầm nhìn 2030, tăng trưởng của ngành điện tử
trong giai đoạn năm 2016 - 2020 đạt 17 - 18%/năm; giai đoạn đến năm 2030 đạt 19
- 21%/năm. Mục tiêu là xây dựng ngành điện tử trở thành ngành công nghiệp chủ lực
và tạo cơ sở hỗ trợ cho các ngành khác phát triển.
Cơ cấu phát triển ngành hàng
ngày càng đa dạng, mở rộng quy mô và thị trường xuất khẩu
Trong giai đoạn 2016 - 2020,
ngành điện tử Việt Nam tập trung phát triển ở lĩnh vực linh kiện điện – điện tử
cơ bản, các loại bản mạch in điện tử, mạch vi điện tử cho các điện thoại di động,
thiết bị điện tử gia dụng, thiết bị văn phòng, máy vi tính, thiết bị ngoại vi,
linh kiện, phụ tùng cho công nghiệp ôtô
(thiết bị điện, chiếu sáng, điều khiển...). Giai đoạn sau 2020, các lĩnh vực
như thiết bị tự động hóa, thiết bị y tế sẽ có nhu cầu cao về các linh kiện phụ
tùng điện – điện tử sản xuất trong nước.
Cơ cấu xuất khẩu máy vi tính, sản
phẩm điện tử và linh kiện trong giai đoạn 2016 – 2020 có sự thay đổi lớn. Năm
2016 tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm linh kiện và bán thành phẩm chiếm tỷ trọng lớn
như xuất khẩu linh kiện điện tử chiếm 65,7%, đến năm 2020 tỷ trọng giảm còn
59,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và
linh kiện.
Trong khi năm 2020 xuất khẩu sản
phẩm nguyên chiếc, thành phầm chiếm tỷ trọng lớn, đáng chú ý là kim ngạch xuất
khẩu máy tính và linh kiện chiếm 27,9%, tăng
4,8 điểm phần trăm so với năm 2016, tương tự các nhóm hàng khác như thiết
bị máy văn phòng tăng từ 6,7% năm 2016 lên 7,3% trong năm 2020. Nhóm thiế bị
nghe nhìn và linh kiện tăng từ 4,4% trong năm 2016 lên 4,9% trong năm 2020.
Cơ cấu xuất khẩu cải thiện theo
hướng tích cực của cách mạng công nghiệp 4.0, hàng Việt tham tham gia sâu hơn
vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nâng cao năng suất ngành công nghiệp. Cơ cấu xuất
khẩu sản phẩm điện tử có sự chuyển biến tích cực, tăng tỷ trọng của nhóm hàng
nguyên chiếc và bán thành phẩm. Trong năm 2020, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm
nguyên chiếc và bán thành phẩm, chiếm tới 52% tổng kim ngạch xuất khẩu của nhóm
hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện và 70% đối với nhóm điện thoại
các loại. Trong đó, tỷ trọng các sản phẩm máy tính bảng, linh kiện máy tính,
tivi, thiết bị máy văn phòng, điện thoại nguyên chiếc… ngày càng tăng.
Nhiều mặt hàng công nghệ như ti
vi, máy tính bảng, điện thoại các loại…có vị trí xếp hạng xuất khẩu cao so với
khu vực và thế giới. Năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, xuất khẩu gặp
nhiều khó khăn, đặc biệt ở các thị trường truyền thống của nước ta nhưng kim ngạch
xuất khẩu nhóm hàng này vẫn có mức tăng trưởng cao.
Nhóm hàng máy vi tính, sản phẩm
điện tử và linh kiện của Việt Nam đã khai thác tốt các thị trường truyền thống
và tìm kiếm, phát triển các thị trường mới. Việt Nam xuất khẩu sản phẩm máy
tính, linh kiện điện tử đến trên 100 thị trường trên thế giới. Xuất khẩu nhóm
hàng sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử chủ yếu sang các thị trường Trung Quốc,
Mỹ, ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc và đang xuất khẩu mạnh sang thị trường EU gồm
Hà Lan, Đức, Cộng hòa Séc, Ba Lan, Phần Lan...Đặc biệt, tập trung và tạo bước đột
phá mở rộng thị trường xuất khẩu mới, có tiềm năng tại các khu vực châu Phi, Mỹ
La-tinh, Trung Đông và Ấn Độ…
Nhìn chung, mức độ phân bố xuất
khẩu là tương đối tốt, với 9 thị trường xuất khẩu hàng đầu gồm: Trung Quốc, Mỹ,
EU, ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Ấn Độ chiếm 86,7% kim ngạch
xuất khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện năm 2016. Đến Năm 2020 con
số này chiếm tăng lên 88,6%.
Trong 9 thị trường xuất khẩu hàng
đầu năm 2020, có tới 7 thị trường nằm ở khu vực châu Á gồm: Trung Quốc, Hồng
Kông, Nhật Bản, Hàn Quốc, các thị trường trong khối ASEAN, Ấn Độ chiếm 52,4% tổng
kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng sản phẩm máy tính, linh kiện điện tử trong cả nước.