Thường vụ Quốc hội ngày 17/4 vừa cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Hải Phòng, trong đó điểm nhấn là thành lập Khu thương mại tự do thế hệ mới.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định khu vực này sẽ là nơi thí điểm cơ chế đột phá, thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ, thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, R&D và nhân lực trình độ cao. Mô hình này sẽ bao gồm các khu chức năng như sản xuất, cảng - logistics, thương mại - dịch vụ, đáp ứng điều kiện khu phi thuế quan với sự giám sát hải quan chặt chẽ.

Khu thương mại tự do sẽ áp dụng trình tự, thủ tục đầu tư đặc biệt cho các lĩnh vực mũi nhọn như trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, vi mạch điện tử (IC), chip, vật liệu bán dẫn, công nghệ thông tin, sinh học, vật liệu mới và tự động hóa. Khu vực này cũng hướng đến phát triển công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, và logistics.

Dự thảo cũng đề xuất miễn thị thực và cấp thẻ tạm trú 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học, người tài năng nước ngoài và gia đình làm việc tại các doanh nghiệp trong Khu thương mại tự do Hải Phòng. Doanh nghiệp đầu tư tại đây sẽ hưởng ưu đãi về giao đất, thuê đất không qua đấu giá, miễn giảm thủ tục xuất nhập khẩu và hải quan. Đặc biệt, doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược sẽ được hưởng thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 30 năm, miễn thuế 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi đồng tình với chủ trương này, song lưu ý đến các vấn đề về quốc phòng, an ninh, trật tự xã hội và đề nghị làm rõ tác động kinh tế, ngân sách, xã hội, tính lan tỏa vùng miền, cũng như cơ chế quản lý rủi ro và giám sát. Ủy ban cũng đề nghị cân nhắc thời hạn ưu đãi thuế và việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Cơ chế quản lý chuyển khẩu hàng hóa và giao dịch ngoại tệ cũng cần được quy định chặt chẽ để tránh gian lận thương mại và đảm bảo an ninh tiền tệ.

Ông Mãi tán thành mức ưu đãi thuế như đề xuất nhưng đề nghị cân nhắc thời hạn áp dụng và tuân thủ quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Đối với hoạt động chuyển khẩu hàng hóa, Ủy ban yêu cầu làm rõ cơ chế quản lý, kiểm soát để ngăn chặn gian lận thương mại, đặc biệt là đối với mặt hàng ảnh hưởng đến tiêu dùng như thuốc lá, xăng dầu, đồ điện tử.

Bên cạnh đó, chính sách giao dịch, định giá, thanh toán bằng ngoại tệ tại khu thương mại tự do có tác động đến việc quản lý ngoại hối, an ninh tiền tệ nhưng dự thảo chưa quy định cụ thể về cơ chế quản lý, kiểm soát, quản trị rủi ro ngoại hối bảo đảm phòng chống rửa tiền. "Đề nghị quy định tại Nghị định để bảo đảm có cơ chế kiểm soát khi thực hiện chính sách", ông Mãi nói.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh chính sách đặc thù dành cho Hải Phòng là bước đi chiến lược nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tuân thủ tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; Trung ương, Quốc hội, Chính phủ kiến tạo và giám sát".

Ông đề nghị tiếp tục phân cấp mạnh mẽ hơn nữa để Hải Phòng phát huy tối đa tiềm năng. Trong bối cảnh Quốc hội chuẩn bị thông qua việc sáp nhập tỉnh thành tại kỳ họp thứ 9, nghị quyết này sẽ trao cho Hải Phòng nhiều quyền tự chủ hơn trong việc quyết định các dự án quy mô lớn, đặc biệt sau khi Hải Dương sáp nhập vào. Ông cũng ủng hộ đề xuất tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách cho Hải Phòng lên trên 80%, thay vì mức 70% hiện tại, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho đầu tư hạ tầng.

"Bên cạnh tập trung nguồn lực nhà nước, cần chú trọng phát triển kinh tế tư nhân, coi đây là động lực quan trọng cho sự phát triển mạnh mẽ của Hải Phòng", Chủ tịch Quốc hội nói.

Cần nguyên tắc chung để áp dụng chính sách đặc thù sau sáp nhập

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết Hải Phòng không phải địa phương duy nhất được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù. Đà Nẵng, TP HCM, Cần Thơ và một số địa phương khác cũng đang được hưởng ưu đãi tương tự. Các địa phương này đều sẽ mở rộng diện tích thông qua việc sắp xếp, điều chỉnh và sáp nhập địa giới hành chính.

Do đó, ông Tùng đề xuất xây dựng nguyên tắc chung cho việc áp dụng mở rộng các nghị quyết đặc thù hiện hành. Ông đề nghị Chính phủ xin ý kiến Bộ Chính trị về vấn đề này để Quốc hội có thể thông qua nguyên tắc áp dụng chính sách đặc thù cho phần diện tích mở rộng của các địa phương tại kỳ họp thứ 5.

Dự thảo Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Hải Phòng sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại kỳ họp thường kỳ thứ 9, khai mạc 5/5.