Họ là những “viên gạch đầu tiên” trong chiến lược đào tạo 70.000 nhân lực làm chủ công nghệ, mở đường cho Việt Nam tự vận hành tuyến tàu cao tốc Bắc - Nam trong tương lai.

Hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ cao

Ngày 9/10/2025, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã ký Quyết định, phê duyệt Đề án đào tạo và phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2035, định hướng 2045. Theo Đề án, giai đoạn 2025 - 2030, ngành đường sắt sẽ đào tạo tối thiểu 35.000 nhân lực, tập trung phục vụ các dự án trọng điểm như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và các hệ thống metro đô thị. Đến 2035, quy mô đào tạo tăng gấp đôi lên 70.000 người.

Thực hiện tinh thần Đề án, tối 24/10, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) tổ chức buổi gặp mặt đoàn học viên gặp mặt đoàn cán bộ, giảng viên, học viên các trường Đại học Giao thông vận tải, Cao đẳng Đường sắt đi học tập, trải nghiệm thực tế về đường sắt tốc độ cao ở Trung Quốc ngày 25/10.

Đường sắt tốc độ cao tại Trung Quốc. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Chương trình là kết quả hợp tác giữa Trường Cao đẳng Đường sắt Việt Nam (CĐĐS) và hai cơ sở đào tạo lớn của Trung Quốc là Cao đẳng kỹ thuật Đường sắt Côn Minh và Liễu Châu.

Đến nay, đã có 5 lớp với 180 học viên gồm kỹ thuật viên, công nhân và giảng viên các công ty cổ phần đường sắt trong nước. Lớp thứ 5 - gồm học viên đến từ Công ty CP Đường sắt Nghĩa Bình, Quảng Nam - Đà Nẵng và Bình Trị Thiên - vừa khởi hành sang Trung Quốc ngày 25/10.

Ông Lê Sỹ Mạnh - Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR - cho biết, sau quá trình tái cơ cấu, tổng công ty hiện có hơn 22.000 cán bộ, công nhân viên, trong đó 4.400 kỹ sư và cán bộ trình độ cao là lực lượng nòng cốt đảm bảo vận hành hệ thống đường sắt quốc gia.

Ông Lê Sỹ Mạnh - Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR. Ảnh: Lộc Liên.

“Trước đây, công tác đào tạo nhân lực ngành đường sắt gần như phụ thuộc hoàn toàn vào Đại học Giao thông vận tải (UTC). Nay, VNR chủ động mở rộng hợp tác quốc tế và đổi mới mô hình đào tạo - đây là bước chuyển chiến lược giúp ngành tự chủ nhân lực và làm chủ công nghệ trong kỷ nguyên đường sắt tốc độ cao,” ông Mạnh nói.

Từng bước tự chủ đào tạo, làm chủ công nghệ

Theo TS. Trương Trọng Vương - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt, nhà trường hiện đảm nhận trọng trách lớn trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho các tuyến đường sắt mới và tốc độ cao, với mục tiêu cung ứng khoảng 14.000 nhân viên kỹ thuật cho ngành đến năm 2035.

Nhà trường xây dựng lộ trình ba giai đoạn: Học lý thuyết tại Việt Nam trong 3-4 tháng; Thực hành chuyên sâu tại Trung Quốc tại các trường đối tác; Chuyển giao giáo án, mô phỏng lái tàu, từng bước tự chủ công nghệ đào tạo trong nước.

TS. Trương Trọng Vương - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt. Ảnh: Lộc Liên.

Bên cạnh Trung Quốc, trường đang mở rộng hợp tác với Hàn Quốc, Nhật Bản và các đại học hàng đầu như Đại học Giao thông Tây Nam (Trung Quốc) nhằm cập nhật công nghệ mới, đặc biệt là trong các ngành lái tàu - điều độ, thông tin tín hiệu, thi công - bảo trì công trình.

Song song đó, trường triển khai dự án mô phỏng lái tàu hàng, tàu khách và hàn ray không khe nối, giúp Việt Nam có thể tự đào tạo trong nước mà không còn phụ thuộc vào cơ sở nước ngoài.

Điều kiện tuyển sinh được siết chặt, chú trọng kinh nghiệm thực tế, chẳng hạn ngành công trình và tín hiệu cần 2-3 năm kinh nghiệm thi công hoặc bảo trì; ngành lái tàu và điều độ thì yêu cầu 5-10 năm kinh nghiệm lái tàu chính thức trên đường sắt quốc gia.

“Chúng tôi hướng tới một trung tâm đào tạo đường sắt hiện đại của Việt Nam - nơi nhân lực không chỉ học để vận hành mà còn đủ năng lực nghiên cứu, sáng tạo và chuyển giao công nghệ”, TS. Trương Trọng Vương khẳng định.

Hiện, kinh phí đào tạo do các công ty cổ phần thuộc VNR chi trả, học viên đều là cán bộ được cử đi học. Nhà trường cũng hướng tới đào tạo xã hội hóa cho doanh nghiệp ngoài ngành, trong đó người chưa có kiến thức nền sẽ học 1-2 năm trong nước và 1 năm nước ngoài, tùy cấp độ.

Điều kiện tuyển sinh cho các khóa đào tạo nhân lực đường sắt tốc độ cao được siết chặt, chú trọng kinh nghiệm thực tế. Ảnh: Lộc Liên.

Trong số các học viên lên đường, kỹ thuật viên Mai Tấn Vũ (30 tuổi, Công ty CP Đường sắt Nghĩa Bình) chia sẻ: “Được đi học là cơ hội quý. Tôi muốn tận mắt xem đường sắt các nước bạn vận hành ra sao để học hỏi, về áp dụng cho Việt Nam”. Anh Vũ cũng kỳ vọng rằng, khi Việt Nam xây dựng được hệ thống đường sắt tốc độ cao, nền kinh tế sẽ phát triển nhanh và bền vững, vì đây chính là giao thông xương sống của mọi quốc gia.

Kỹ thuật viên Võ Chí Thiện (Công ty CP Đường sắt Quảng Nam - Đà Nẵng) khẳng định, mỗi học viên đều được tuyển chọn kỹ lưỡng, mang sứ mệnh đại diện cho quốc gia. Vì thế, họ xác định rõ đây không chỉ là khóa học nghề, mà là hành trình để Việt Nam vươn lên làm chủ công nghệ.

BTP