Lần đầu tiên ghi nhận độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của TP.HCM gần chạm mốc 30 tuổi. Mới đây, PV Tuổi Trẻ đã trao đổi với ông Phạm Chánh Trung, chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP.HCM, về vấn đề này.

Mỗi người có quan điểm khác nhau đối với việc cưới hỏi và sinh con

Tại sao các bạn gái kết hôn ngày càng muộn?

* Thưa ông, xu hướng các bạn gái kết hôn muộn tại TP.HCM thể hiện qua các số liệu gần đây như thế nào?

- Hiện nay TP.HCM có độ tuổi kết hôn rất muộn so với các tỉnh thành trong cả nước. Theo Niên giám thống kê của Tổng cục Thống kê, năm 2022 độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của thành phố là 29,8 tuổi (sắp chạm mốc 30 tuổi).

Ông Phạm Chánh Trung

Số liệu ghi nhận có xu hướng tăng liên tục từ năm 2019 đến năm 2022, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu năm 2019 là 27,5 tuổi, năm 2020 là 28,0 tuổi và năm 2021 là 29,0 tuổi (bình quân mỗi năm tăng 0,8 tuổi).

* So với các tỉnh thành trong cả nước, độ tuổi kết hôn ở phụ nữ tại TP.HCM có cao hơn? Những nguyên nhân khiến các bạn gái kết hôn muộn?

- Theo số liệu mới nhất của năm 2022, TP.HCM có độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu cao nhất so với các tỉnh thành trong cả nước, cao hơn 2,9 tuổi so với số liệu chung của cả nước (Việt Nam là 26,9 tuổi).

Trên bình diện chung, số liệu còn ghi nhận cao nhất cho khu vực Đông Nam Bộ là 28,8 tuổi và một số tỉnh thành như Đồng Nai là 28,5 tuổi, Bà Rịa - Vũng Tàu là 28,8 tuổi. Đây là số liệu cho thấy xu hướng kết hôn muộn không chỉ đặc trưng tại TP.HCM mà còn là xu hướng của các tỉnh thành khu vực Đông Nam Bộ.

Theo nhiều nghiên cứu trên thế giới, đặc biệt các nước châu Á, thanh niên có xu hướng lựa chọn cuộc sống độc thân, không quan tâm đến chuyện hôn nhân, sinh con do gặp khó khăn về tài chính, muốn theo đuổi sự nghiệp hay khao khát sự tự do.

Bên cạnh đó, sức ảnh hưởng từ các câu chuyện gia đình đổ vỡ, việc cố gắng tìm kiếm mẫu hình lý tưởng của cuộc sống hôn nhân và bạn đời... là những nguyên nhân chính khiến giới trẻ ngày càng không mặn mà với chuyện kết hôn.

Hiện nay vẫn cần rất nhiều nghiên cứu để có thể đưa ra những kết luận chính xác về nguyên nhân người trẻ tại TP.HCM kết hôn muộn và từ đó có thể đề xuất các giải pháp hợp lý và có cơ sở khoa học để hỗ trợ cho các đối tượng này.

Lợi và hại khi kết hôn muộn

* Phụ nữ kết hôn muộn có những lợi ích, ảnh hưởng gì?

- Ở góc độ chính sách, việc người trẻ kết hôn được xem là yếu tố để duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc, góp phần thực hiện thành công Chiến lược dân số Việt Nam đến 2030. Tuy nhiên ở góc độ thực tiễn, mỗi người lại có quan điểm khác nhau đối với việc cưới hỏi và sinh con, người thì mong mỏi kết hôn sớm, người lại vẫn hài lòng với cuộc sống độc thân.

Nhìn chung, việc kết hôn muộn của thanh niên hiện nay cũng chứng tỏ các bạn đã phần nào có sự chuẩn bị về tài chính và kiến thức hôn nhân gia đình cũng như có những cân nhắc về trách nhiệm nghĩa vụ khi kết hôn với không chỉ bản thân mà gia đình hai bên. Đây là một điều tích cực cho việc xây dựng một thế hệ con cái được đầu tư đầy đủ cả về y tế, giáo dục và dinh dưỡng.

Ảnh hưởng của việc kết hôn muộn hiện nay chính là mức sinh thấp và tốc độ già hóa dân số nhanh chóng của TP.HCM..

* Dự báo trong thời gian tới độ tuổi kết hôn ở phụ nữ có tiếp tục tăng không, thưa ông?

- Hiện nay lần đầu tiên ghi nhận độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của TP.HCM gần chạm mốc 30 tuổi, chính vì vậy khó có thể dự báo xu hướng này theo cách tính toán về độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu tăng trưởng qua các năm. Tuy nhiên, con số thống kê hiện nay đã cho thấy bức tranh gần như hoàn chỉnh về độ tuổi kết hôn, mức sinh và tốc độ già hóa dân số của thành phố.

* Lời khuyên của ông cho các bạn trẻ là gì?

- Mỗi người có quan điểm khác nhau đối với việc cưới hỏi và sinh con, không có lời khuyên nào là đúng và đủ cho vấn đề kết hôn và sinh con. Về mặt nào đó, TP.HCM đang đi những bước đi thận trọng trong việc truyền thông về kết hôn và sinh con dựa trên việc quan sát các kinh nghiệm của các nước trên thế giới, dựa trên ý kiến đóng góp của chuyên gia và ý kiến của chính người dân phản hồi qua nhiều kênh truyền thông.

Các đề xuất giải pháp hiện nay của chi cục cho các cặp thanh niên mong muốn kết hôn và sinh con được tập trung vào việc hỗ trợ "toàn diện" để họ có thể an tâm sinh con và nuôi dạy con với sự phối hợp của nhiều ban ngành đoàn thể như hoàn thiện hệ thống chăm sóc y tế - giáo dục, miễn giảm học phí, thay đổi hình thức và thời gian trông trẻ mầm non - mẫu giáo, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân, điều chỉnh chế độ nghỉ thai sản...

Bạn gái ngoài 30 chưa kết hôn nói gì?

Theo số liệu mới nhất, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của các bạn trẻ tại TP.HCM cao nhất so với các tỉnh thành trong cả nước và cao hơn 2,9 tuổi so với số liệu chung của cả nước.

"Cuộc đời còn nhiều điều tốt đẹp đang đón đợi mình phía trước. Tôi không muốn lập gia đình sớm vì sợ bị bó buộc vào trách nhiệm làm vợ, làm mẹ. Tôi muốn có nhiều thời gian hơn để khám phá bản thân, thế giới", N.T.T. (28 tuổi, ngụ ở Q.Bình Thạnh, TP.HCM) chia sẻ.

Muốn được đi ngắm nhiều cảnh đẹp trên thế giới!

T. cho rằng suy nghĩ của các bạn gái trẻ ngày nay khác nhiều so với suy nghĩ thời của các mẹ, các bà trước đây. Các bà, các mẹ hơn 20 tuổi bắt đầu nghĩ đến việc lập gia đình vì thời trước các bạn gái trẻ thường kết hôn sớm nên cũng tạo thành một xu hướng.

Còn ngày nay cuộc sống đã khác trước nhiều. Các bạn gái từ nhỏ đã được nuôi dạy, tạo điều kiện ăn học y như các bạn trai, không phân biệt "đầu tư" về học hành như trước. Khi ra trường, dù nam hay nữ đều phải phấn đầu về mặt sự nghiệp.

"22 tuổi, tôi tốt nghiệp đại học, bắt đầu đi tìm việc làm. Mấy năm lập nghiệp khá gian nan. Tôi nhảy việc qua ba công ty tư nhân. Ngoài giờ làm việc, tôi tranh thủ tự học thêm ngoại ngữ và các kỹ năng cần trong công việc. Mới đây tôi đã được tuyển vào một công ty đa quốc gia. Tôi được phân công đi công tác nước ngoài liên tục. Tôi yêu thích những ngày tháng như thế này và dự tính có một vài năm vừa làm việc vừa tìm hiểu, khám phá các cảnh đẹp thế giới chứ chưa muốn kết hôn", T. vui vẻ chia sẻ.

Còn V.H.Y. (30 tuổi, ngụ tại Q.1, TP.HCM) đã có công việc ổn định sau khi đi du học Singapore về nhưng cũng chưa nghĩ đến việc sẽ kết hôn. Ngoài cuộc hôn nhân của ba mẹ, Y. kể những cuộc hôn nhân từ những người họ hàng, người quen đều làm cho chị cảm thấy dè chừng với hôn nhân. Theo Y., chị đang rất hài lòng với cuộc sống tự do của mình hiện nay.

Phải gặp người thật tốt mới kết hôn

32 tuổi, ngụ ở TP Thủ Đức, P.K.T. cho hay chị cũng chưa nghĩ đến việc kết hôn và không chút lo sợ gì việc đến tuổi này mà chưa kết hôn. Trong nhà, lúc đầu ba và các cô chú bác cũng có nhắc nhở điều này. Có lần T. đã nói rõ luôn "Chuyện kết hôn là việc riêng của con, khi nào con thấy cần sẽ tính đến chuyện đó" và sau này không thấy ai trong nhà nhắc nữa.

T. vốn xinh đẹp, có nhiều bạn bè và cũng trải qua nhiều mối tình. T. nói: "Có thể T. chưa tìm thấy tình yêu đích thực vì người ta nói tình yêu chỉ có một, còn những cái na ná giống tình yêu thì nhiều". Nếu gặp được một người thật hợp với mình, để cảm thấy yên tâm khi bước vào hôn nhân, may ra T. mới tính đến chuyện kết hôn.

Bạn trẻ P.T.P. (18 tuổi, ngụ ở Q.Phú Nhuận, TP.HCM) thì cho rằng sẽ dành 10 năm đầu để tạo dựng sự nghiệp và nếu có điều kiện muốn đi đến nhiều nơi trên thế giới, còn chuyện hôn nhân sẽ từ từ tính. Quan điểm của P. là nếu gặp người thật tốt mới kết hôn, còn không thì cũng không là điều gì quá quan trọng.

Mỗi bạn trẻ đều có một sự lựa chọn cho cuộc sống của mình và nếu kết hôn cũng sẽ phải chọn một người cho riêng mình. Dường như cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực làm nhiều bạn trẻ suy nghĩ nhiều đến việc có một công việc tốt, một cuộc sống thảnh thơi hơn là suy nghĩ đến việc làm thế nào để tạo dựng một cuộc hôn nhân tốt.

TTO