Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) nhằm xây dựng cơ sở pháp lý bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về năng lượng nguyên tử.

Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) tập trung vào 4 chính sách lớn: Thúc đẩy sự phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử; Bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn, an ninh hạt nhân và phân cấp trong công tác quản lý nhà nước; Tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân.

Đồng thời tăng cường quản lý chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng; chủ động và sẵn sàng ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân; bảo đảm thực hiện trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân.

Theo dự thảo, để thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử, nhà nước ưu tiên đầu tư có trọng điểm và khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế đầu tư vào hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế- xã hội.

Nhà nước có chương trình nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử trong lĩnh vực kinh tế- xã hội.

Đáng chú ý, nhà nước có chính sách ưu đãi về tài chính đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; có trách nhiệm xây dựng, vận hành, khai thác hệ cơ sở dữ liệu quốc gia về các hoạt động nghiên cứu, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử trên phạm vi cả nước.

Nhà nước thực hiện đa dạng hóa các loại hình hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, dịch vụ sự nghiệp công trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ được hưởng chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật về xã hội hóa, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, bình đẳng, bền vững, hiệu quả, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người bệnh và cộng đồng; khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức thành lập quỹ hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Dự thảo cũng đề xuất các hình thức thu hút nguồn lực xã hội trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Theo đó, đầu tư thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ.

Đầu tư theo phương thức đối tác công tư để thành lập tổ chức khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ.

Cùng với đó được vay vốn để đầu tư công trình hạ tầng, thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân; Thuê, cho thuê tài sản; Mua trả chậm, trả dần; thuê, mượn một số thiết bị bức xạ, thiết bị hạt nhân; Tài trợ, viện trợ từ các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài.

Để phát triển nguồn nhân lực, dự thảo nêu rõ: nhà nước có chương trình đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử và khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài và tổ chức quốc tế tham gia thực hiện chương trình này.

Đặc biệt, dự thảo đề xuất người học các chuyên ngành trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử bậc đại học và sau đại học được Nhà nước trả chi phí đào tạo và được cấp học bổng nếu học ở trong nước và hỗ trợ chi phí đào tạo nếu học ở nước ngoài.

Nhà nước có chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực trình độ cao, chuyên gia trong và ngoài nước làm việc trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử đạt loại giỏi trở lên vào làm việc trong các cơ quan quản lý nhà nước, cơ sở đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng năng lượng nguyên tử của Nhà nước.

Người làm việc trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử hưởng lương từ nguồn ngân sách nhà nước được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp…

Theo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, ngành năng lượng nguyên tử đang trong giai đoạn phát triển mới với ngày càng nhiều ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong nhiều lĩnh vực được nghiên cứu, thử nghiệm, tạo cơ hội đóng góp vào phát triển kinh tế- xã hội.

Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, với cam kết đưa mức phát thải ròng của Việt Nam tiến tới bằng 0 vào năm 2050, ngành năng lượng nguyên tử đóng góp cho quá trình này bằng nỗ lực nghiên cứu những giống cây trồng mới chống hạn, chống mặn; giải quyết các vấn đề về ô nhiễm môi trường, xử lý nguồn nước giúp đảm bảo cuộc sống người dân; công tác chăm sóc sức khỏe, điều trị bệnh…

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay của ngành năng lượng nguyên tử chính là vấn đề nguồn nhân lực để đáp ứng nhu cầu phát triển.