Trong tuần qua, ngành hàng không vũ trụ thế giới chứng kiến những bước tiến quan trọng, từ chuyến bay thử nghiệm thành công nhất của SpaceX Starship cho đến vụ phóng vệ tinh không báo trước của Trung Quốc. Đây là những dấu mốc cho thấy cuộc cạnh tranh không gian đang nóng lên từng ngày.

Starship đạt hiệu quả cao, Trung Quốc bất ngờ phóng vệ tinh

SpaceX đã khép lại một giai đoạn đầy thử thách với chuyến bay thử nghiệm Starship lần thứ 11. Tàu vũ trụ khổng lồ này đã bay nửa vòng Trái Đất và quay trở lại với rất ít hư hại, chứng minh những cải tiến về lá chắn nhiệt đã phát huy hiệu quả. Đây được xem là chuyến bay thành công nhất từ trước đến nay, mở đường cho phiên bản Starship V3 lớn hơn, mạnh hơn vào đầu năm 2026, với mục tiêu hạ cánh trên đất liền.

SpaceX Starship chuẩn bị rời bệ phóng. (Nguồn: Reuters)

Trong khi đó, Trung Quốc gây bất ngờ khi phóng vệ tinh thử nghiệm viễn thám Shiyan-31 bằng tên lửa Trường Chinh 2D từ Trung tâm Tửu Tuyền mà không hề phát đi cảnh báo hàng hải hay hàng không như thông lệ. Vệ tinh này được cho là phục vụ nhiệm vụ quan sát quang học, bay ở quỹ đạo khoảng 500 km. Động thái này cho thấy Bắc Kinh tiếp tục duy trì tốc độ phóng cao và giữ bí mật trong một số chương trình không gian.

Tên lửa Long March 2D phóng lên từ sân bay vũ trụ Jiuquan, Trung Quốc mang theo vệ tinh Shiyan-31. (Nguồn: Ourspace)

Châu Âu, Nhật Bản và các công ty khởi nghiệp tăng tốc cuộc đua không gian

Không chỉ Mỹ và Trung Quốc, châu Âu và Nhật Bản cũng đang đẩy mạnh các dự án mới.

Nhật Bản, do trục trặc với tên lửa Epsilon S, đã chọn Rocket Lab (New Zealand) để phóng các vệ tinh thử nghiệm công nghệ, nhằm đảm bảo tiến độ. Đây là bước đi nhằm đảm bảo tiến độ trong bối cảnh chương trình Epsilon bị trì hoãn nhiều năm.

Ở châu Âu, công ty HyImpulse (Đức) thông báo đã huy động thêm 53 triệu USD để phát triển tên lửa SL-1, dự kiến bay thử vào năm 2027. Đây là mẫu tên lửa ba tầng sử dụng hệ thống đẩy hybrid, có khả năng đưa khoảng 600 kg (hơn 1.300 pound) tải trọng lên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp. Dự án này được phát triển dựa trên nền tảng của tên lửa cận quỹ đạo SR75, vốn đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm thành công đầu tiên tại Úc vào năm 2024.

Nguyên mẫu tên lửa của iRocket, minh chứng cho tham vọng phát triển dòng tên lửa tái sử dụng và hợp tác quân sự - thương mại trong tương lai. (Nguồn: iRocket)

Tại Mỹ, iRocket thử nghiệm thành công mẫu tên lửa IRX-100, hướng tới mục tiêu chế tạo tên lửa quỹ đạo tái sử dụng. Theo CEO của iRocket Asad Malik, toàn bộ quá trình thiết kế và phóng thử chỉ mất 30 ngày, thể hiện tốc độ và khả năng sáng tạo của đội ngũ. Tên lửa được phóng từ sa mạc California, đạt độ cao hơn 12.000 feet. iRocket kỳ vọng IRX-100 sẽ mang lại nguồn thu ngắn hạn qua các hợp đồng quân sự, trong khi mục tiêu dài hạn là phát triển tên lửa quỹ đạo tái sử dụng mang tên Shockwave.

Tàu vũ trụ Orion và tên lửa Space Launch System (SLS) đã gắn bó gần hai thập kỷ, nhưng Lockheed Martin đang tính đến tương lai tách rời. Công ty muốn biến Orion thành phương tiện có thể tái sử dụng, giảm chi phí và sẵn sàng bay trên nhiều loại tên lửa thương mại khác. Họ thậm chí đề xuất NASA có thể mua các chuyến bay Orion như một “dịch vụ” thay vì sở hữu và vận hành trực tiếp.

Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh SLS – vốn tiêu tốn hơn 2 tỷ USD cho mỗi lần phóng – đứng trước nguy cơ bị chấm dứt sau vài chuyến bay nữa. Để cạnh tranh về giá, Orion cần một bệ phóng rẻ hơn, dù trong ngắn hạn, mọi kế hoạch đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vẫn phải dựa vào tàu vũ trụ này.

Từ Starship tiến gần đến khả năng tái sử dụng hoàn hảo, đến sự bí mật trong các vụ phóng của Trung Quốc, cùng nỗ lực bắt kịp của châu Âu, Nhật Bản và các startup – tất cả phản ánh một kỷ nguyên mới, nơi không gian trở thành mặt trận chiến lược của các cường quốc và doanh nghiệp công nghệ.

Theo VTCnews