Sáng 10/7, trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 58 và các hội nghị liên quan tại Kuala Lumpur, đã diễn ra các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+1 với các đối tác Trung Quốc, Australia, Canada, Ấn Độ và New Zealand.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị và đồng chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-New Zealand trong vai trò nước điều phối quan hệ.

Các hội nghị đánh giá cao việc triển khai hiệu quả khuôn khổ hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư, phát triển bền vững, nông nghiệp thông minh, năng lượng, giáo dục, du lịch, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Các đối tác tiếp tục khẳng định tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, cam kết hỗ trợ ASEAN triển khai các văn kiện chiến lược ASEAN 2045 và thúc đẩy các sáng kiến khu vực như Hiệp định khung về kinh tế số ASEAN và Mạng lưới điện ASEAN.

ASEAN-Trung Quốc: Đối tác thương mại hàng đầu, tổng kim ngạch thương mại hơn 770 tỷ USD

* Tại Hội nghị ASEAN-Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị khẳng định ASEAN là ưu tiên trong chính sách láng giềng, cam kết đồng hành cùng ASEAN xây dựng một cộng đồng khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương bình đẳng, trật tự khu vực bao trùm và toàn cầu hóa kinh tế công bằng, cùng ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên.

Các nước ghi nhận kinh tế tiếp tục là trụ cột trọng tâm trong quan hệ hai bên. ASEAN và Trung Quốc duy trì là đối tác thương mại hàng đầu của nhau kể từ năm 2020, với tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 770 tỷ USD trong năm 2024. Hội nghị hoan nghênh việc hoàn tất đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA) 3.0 và hướng tới ký kết vào cuối năm nay, mở ra các tiềm năng hợp tác trên nhiều lĩnh vực như kinh tế số, kinh tế xanh, kết nối chuỗi cung ứng, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ...

ASEAN đánh giá cao đề xuất thành lập các trung tâm hợp tác năng lượng sạch, trí tuệ nhân tạo, học viện số, Mạng lưới quản trị hành chính công, chương trình Lãnh đạo trẻ ASEAN-Trung Quốc… Các bộ trưởng ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC) với việc hoàn tất vòng đọc thứ ba và bắt đầu thảo luận về các mốc thời gian đàm phán cụ thể.

Thông qua Tuyên bố về Tương lai chung ASEAN-Australia

* Tại Hội nghị ASEAN-Australia, Bộ trưởng Ngoại giao Australia Penny Wong khẳng định tiếp tục hợp tác chặt chẽ với ASEAN nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế, phát triển bền vững và ổn định khu vực, thông qua tăng cường kết nối kinh tế, thương mại, hỗ trợ phát triển và thúc đẩy các giá trị chung về luật lệ và hợp tác khu vực.

Hội nghị ghi nhận hợp tác thương mại và đầu tư được tiếp thêm các động lực tăng trưởng mới với việc Nghị định thư thứ hai sửa đổi FTA ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA) chính thức có hiệu lực. Australia tiếp tục đẩy mạnh Chiến lược Kinh tế Đông Nam Á đến năm 2040 cùng gói hỗ trợ đầu tư trị giá 2 tỷ AUD, cam kết 140 triệu AUD trong 4 năm cho chương trình Hợp tác hạ tầng (P4I), thiết lập mạng lưới khởi nghiệp sáng tạo giữa ASEAN và Australia, trong đó đã công bố một cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2024 và triển khai gói hỗ trợ thực thi AANZFTA và RCEP trị giá 46 triệu AUD đến năm 2028.

ASEAN đánh giá cao các chương trình học bổng, đào tạo kỹ năng số và hỗ trợ y tế, giáo dục, ứng phó thiên tai, môi trường và phát triển bao trùm do Australia tài trợ. Kết thúc hội nghị, các bộ trưởng thông qua Tuyên bố về Tương lai chung ASEAN-Australia, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu chiến lược của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.

Đẩy nhanh đàm phán FTA ASEAN-Canada

* Tại Hội nghị ASEAN-Canada, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Anita Anand khẳng định coi quan hệ với các nước thành viên ASEAN là trọng tâm trong chiến lược thúc đẩy hợp tác kinh tế và an ninh khu vực dựa trên các giá trị chung, cam kết tăng cường chủ nghĩa đa phương, đa dạng hóa quan hệ thương mại và xây dựng chuỗi cung ứng bền vững với ASEAN.

Các bộ trưởng nhất trí tiếp tục triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động 2021-2025 và sớm thông qua kế hoạch kế tiếp cho giai đoạn 2026-2030. Các nước nhấn mạnh đẩy nhanh đàm phán FTA ASEAN-Canada (ACAFTA), phấn đấu hoàn tất trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc cho mở cửa thị trường, thuận lợi hoá thương mại, đầu tư và đa dạng hoá kinh doanh.

 ASEAN đánh giá cao Canada tiếp tục triển khai Quỹ Hỗ trợ Phát triển thương mại và Đầu tư trị giá 11,6 triệu CAD, cam kết 8,5 triệu CAD cho 5 năm triển khai Chương trình khu vực thúc đẩy nghị sự phụ nữ, hòa bình, an ninh và khoản đóng góp bổ sung hơn 10 triệu CAD cho Quỹ Tín thác ASEAN-Canada. Các nước ASEAN hoan nghênh tiến triển trong hợp tác với Canada thông qua các chương trình học bổng, hỗ trợ y tế, quyền của phụ nữ-trẻ em, lao động di cư và quản lý thiên tai.

Kế hoạch Hành động ASEAN-Ấn Độ về đích sớm 1 năm

* Tại Hội nghị ASEAN-Ấn Độ, Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Ấn Độ Pabitra Margherita khẳng định ASEAN là nền tảng trong chính sách Hành động Hướng Đông và chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cam kết tăng cường hợp tác trên tất cả các trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, củng cố quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN-Ấn Độ ngày càng sâu sắc và thực chất.

Hội nghị hoan nghênh hai bên hoàn thành sớm một năm trước thời hạn toàn bộ Kế hoạch Hành động ASEAN-Ấn Độ giai đoạn 2021-2025 và thông qua Kế hoạch Hành động mới cho giai đoạn 2026-2030. ASEAN hoan nghênh việc rà soát Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN-Ấn Độ (AITIGA), mở ra cơ hội thúc đẩy dòng chảy thương mại cân bằng; đồng thời nhấn mạnh cần tiếp tục thúc đẩy phát triển doanh nghiệp và khởi nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Về kết nối, ASEAN trông đợi việc hoàn tất và đưa vào vận hành tuyến Hành lang ba bên Ấn Độ-Myanmar-Thái Lan, cũng như việc mở rộng tuyến này tới Lào, Campuchia và Việt Nam. Các nước ASEAN đánh giá cao Ấn Độ đóng góp 5 triệu USD triển khai Kế hoạch Hành động Du lịch ASEAN-Ấn Độ 2023-2027.

Các nước nhất trí tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế số, an ninh mạng, năng lượng tái tạo, y tế, an ninh lương thực, giáo dục và giao lưu nhân dân; ghi nhận tiến độ tích cực trong việc triển khai Quỹ Tương lai số ASEAN-Ấn Độ, với mục tiêu đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao và hỗ trợ ASEAN chuyển đổi số bao trùm.

Hướng tới thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN-New Zealand

* Đồng chủ trì Hội nghị ASEAN-New Zealand, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Ngoại giao New Zealand Winston Peters đánh giá quan hệ ASEAN-New Zealand là một trong những mối quan hệ đối tác bền chặt, gắn bó lâu dài và là hình mẫu tiêu biểu về sự tin cậy, hiểu biết, và hợp tác cùng phát triển.

Phát biểu thay mặt các nước ASEAN, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đánh giá cao sự phát triển mạnh mẽ và thực chất của quan hệ đối tác trong suốt nửa thế kỷ qua, hướng tới thiết lập Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN-New Zealand nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ trong năm nay.

ASEAN đánh giá cao hỗ trợ của New Zealand trong các lĩnh vực an ninh mạng, an ninh biển, cứu trợ thiên tai và phòng chống tội phạm xuyên quốc gia. ASEAN hoan nghênh việc Nghị định thư sửa đổi Hiệp định FTA ASEAN-Australia-New Zealand chính thức có hiệu lực, mong đợi New Zealand tiếp tục hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển, hỗ trợ tăng trưởng bao trùm và bền vững, đặc biệt tại các tiểu vùng như Mekong, thúc đẩy kết nối hàng không, thương mại số.

Đặc biệt, ASEAN đánh giá cao cam kết đóng góp hơn 329 triệu NZD của New Zealand cho các chương trình khu vực về khí hậu, năng lượng tái tạo, nông nghiệp thông minh và ứng phó thiên tai.

* Phát biểu tại các Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của việc tiếp tục củng cố và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác giữa ASEAN và các nước, đặc biệt trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực đang chuyển biến nhanh, phức tạp và khó lường. Việt Nam đánh giá cao cam kết của các đối tác ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, tích cực tham gia các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, hỗ trợ tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Về hợp tác kinh tế, Việt Nam hoan nghênh các nỗ lực nâng cấp, sửa đổi và rà soát các hiệp định thương mại tự do giữa ASEAN với các đối tác, như ACFTA 3.0, AANZFTA sửa đổi, AITIGA và FTA ASEAN–Canada, nhằm thúc đẩy thương mại công bằng, bao trùm và thích ứng với bối cảnh kinh tế toàn cầu mới. Việt Nam đề nghị tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa thúc đẩy thương mại số, phát triển xanh, kết nối chuỗi cung ứng và phát triển tiểu vùng.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao cũng đề nghị tăng cường hợp tác ứng phó với các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, an ninh năng lượng, thiên tai và dịch bệnh; đồng thời, tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến hợp tác khu vực trong lĩnh vực giáo dục, giao lưu nhân dân.

Trước những chuyển động sâu rộng và khó dự báo trong môi trường địa chiến lược, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường đối thoại, tham vấn và xây dựng lòng tin, đề nghị các đối tác tiếp tục ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề quốc tế, khu vực, trong đó có Biển Đông, cùng chung tay xây dựng Biển Đông là vùng biển hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững.

* Chiều 10/7, theo chương trình sẽ tiếp tục diễn ra các Hội nghị Bộ trưởng ASEAN+1 với Nhật Bản, Nga, Hàn Quốc, Hoa Kỳ và Hội nghị ASEAN+3 (với Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc).

Theo BCP