Trong phiên họp thứ 44 ngày 14/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét các dự án sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử. Một trong những nội dung được thảo luận nhiều nhất là đề xuất của Chính phủ về việc chuyển giao thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư các dự án điện hạt nhân hiện đang thuộc thẩm quyền của Quốc hội theo quy định hiện hành cho Thủ tướng Chính phủ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh bày tỏ sự ủng hộ đối với việc phân cấp mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng bất kỳ sự thay đổi thẩm quyền nào cũng phải được cân nhắc kỹ lưỡng và báo cáo đầy đủ lên Quốc hội để thảo luận. Ông lưu ý rằng các dự án hạt nhân không chỉ đòi hỏi nguồn vốn lớn mà còn đòi hỏi các chính sách phù hợp để đảm bảo thực hiện kịp thời - trích dẫn tiền lệ do dự án hạt nhân Ninh Thuận hiện đã bị gác lại.

“Ngoài việc phân cấp, phải làm rõ liệu các dự án hạt nhân trong tương lai có được hưởng lợi từ các cơ chế đặc biệt tương tự như Ninh Thuận hay các cơ chế mới để đẩy nhanh tiến độ hay không. Nếu không tăng tốc, chúng ta có nguy cơ làm tổn hại đến an ninh năng lượng của mình”, ông nói.

Ông Thanh đề xuất đơn giản hóa thủ tục đầu tư dự án điện hạt nhân để giảm bớt nút thắt hành chính.

Chủ tịch Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đồng tình với quan điểm này nhưng kêu gọi thận trọng. “Đây là một sự thay đổi lớn. Mặc dù động lực phân cấp là đáng khen ngợi, các dự án điện hạt nhân có tầm quan trọng quốc gia. Chúng tác động đến môi trường, kinh tế và cấu trúc xã hội - thường đòi hỏi phải tái định cư - và do đó theo truyền thống nằm trong thẩm quyền của Quốc hội”, ông Tùng cho biết.

Ông lập luận rằng việc trình hồ sơ toàn diện lên Quốc hội không nhất thiết sẽ làm chậm tiến độ, đồng thời cũng tăng cường tính hợp pháp về mặt pháp lý và sự ủng hộ của công chúng thông qua tranh luận tại quốc hội.

Ông Tùng cũng khuyến nghị rằng bất kỳ động thái nào hướng tới việc phân cấp cũng phải đảm bảo tính nhất quán giữa các tiêu chí - không chỉ về vốn đầu tư mà còn về tác động môi trường và xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Ngân sách của Quốc hội Phan Văn Mãi cũng ủng hộ ý tưởng phân cấp mạnh mẽ nhưng nhấn mạnh cần phải xác định rõ trách nhiệm, quy trình và trách nhiệm giải trình để đảm bảo hiệu quả, không gây nhầm lẫn.

Trả lời các mối quan ngại của các nhà lập pháp, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã làm rõ rằng phân cấp phù hợp với chiến lược rộng hơn của chính phủ nhằm trao quyền cho các cấp thẩm quyền thấp hơn để quản trị linh hoạt hơn. Tuy nhiên, ông thừa nhận tính nhạy cảm đặc biệt của năng lượng hạt nhân.

“An toàn hạt nhân phải là ưu tiên hàng đầu vì nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe và sự an toàn của cộng đồng”, ông nói. “Các dự án hạt nhân vừa và nhỏ – dựa trên các công nghệ mô-đun, tiêu chuẩn hóa – có thể được quản lý bởi thủ tướng. Nhưng các dự án quy mô lớn, chẳng hạn như các dự án vượt quá 2.000 MW như nhà máy Ninh Thuận trước đây, nên vẫn nằm trong phạm vi quản lý của Quốc hội”, ông nói.

Ông cam kết sẽ cung cấp lời giải thích chi tiết hơn về những thay đổi được đề xuất, bao gồm cả lý do ủy quyền và những tác động của nó, đảm bảo sự cân bằng giữa an toàn và khả năng ứng phó.

“Định hướng chính sách chung thuộc về Quốc hội, nhưng đối với từng dự án riêng lẻ, cần có sự linh hoạt hơn trong hoạt động. Tuy nhiên, sau phản hồi hôm nay, chúng tôi sẽ tham vấn Thủ tướng về việc có nên xác định thẩm quyền phân cấp dựa trên quy mô dự án hay không - các dự án vừa và nhỏ thuộc thẩm quyền của Thủ tướng, các dự án lớn thuộc thẩm quyền của Quốc hội”, ông Dũng nói thêm.

tbđtkttbđt