Trạm trung chuyển và xử lý rác thải hữu cơ Phú Minh ở xã Phú Xuyên cho thấy cái nhìn thoáng qua về cách tiếp cận đang thay đổi của Hà Nội đối với việc quản lý rác thải.

Cơ sở này áp dụng công nghệ lên men bán khô nhanh, đạt độ tinh khiết 99% đồng thời ngăn ngừa ô nhiễm thứ cấp.

Mỗi ngày, nhà máy xử lý 120 tấn rác thải hữu cơ, tách thành cặn xơ, bột hữu cơ tinh chế và chất lỏng hữu cơ hòa tan, tất cả đều dùng làm phân bón cho nông nghiệp.

So với việc chôn lấp, mô hình này có thể cắt giảm tới 55.000 tấn khí thải CO₂ mỗi năm và giảm chi phí thu gom, vận chuyển hơn 20%.

Ông Nguyễn Phúc Thành, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Dịch vụ Môi trường Thăng Long, đơn vị vận hành trạm, cho biết công nghệ mới này biến rác thải hữu cơ thành sản phẩm thương mại, giảm thiểu ô nhiễm và tạo ra giá trị kinh tế.

Ông cho biết thêm: “Nhà máy này hướng tới mục tiêu xử lý chất thải và xây dựng chuỗi giá trị xanh, nơi chất thải trở thành nguyên liệu thô cho sản xuất”.

Ông Nguyễn Văn Quý, Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, đánh giá đây là mô hình thí điểm hiệu quả và có tiềm năng nhân rộng trên toàn thành phố.

“Nếu triển khai đồng bộ, chúng ta vừa có thể giảm khối lượng rác thải chôn lấp, vừa tạo ra được những sản phẩm hữu ích, phù hợp với định hướng kinh tế tuần hoàn”, ông Quý cho biết.

Tầm nhìn đó phản ánh sự chuyển dịch rộng lớn hơn của Hà Nội. Thành phố đang dần chuyển đổi từ các phương pháp xử lý truyền thống sang tái chế và tái sử dụng, nhận thức được con đường này là thiết yếu để xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn.

Sự thay đổi này được hỗ trợ bởi nghị quyết mới nhất của Hội đồng nhân dân thành phố, trong đó đưa ra các ưu đãi cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào các dự án tái chế áp dụng các kỹ thuật tốt nhất hiện có.

Người thụ hưởng theo nghị quyết được yêu cầu sản xuất các sản phẩm tái chế thân thiện với môi trường, đạt tiêu chuẩn chất lượng hoặc mang Nhãn sinh thái Việt Nam.

Chính sách này nhằm mục đích khuyến khích sự tham gia nhiều hơn của khu vực tư nhân, cải thiện hiệu quả xử lý và tăng giá trị kinh tế của chất thải.

Bên cạnh các mô hình cấp cộng đồng như Phú Minh, Hà Nội cũng đang đầu tư vào các dự án quy mô lớn.

Một ví dụ điển hình là Nhà máy điện rác Sóc Sơn, có giá trị hơn 7,5 nghìn tỷ đồng (287 triệu đô la Mỹ), có khả năng xử lý 2.400 tấn rác thải mỗi ngày để phát điện 60 MW.

Mở rộng phân loại rác thải tại nguồn hướng tới nền kinh tế tuần hoàn

Nhiều xã, phường đã thực hiện phân loại, tái chế rác thải tại nguồn, mang lại lợi ích rõ rệt.

Tại các phường như Sơn Tây, Tùng Thiện và xã Đoài Phương, người dân phân loại rác thải hữu cơ và kết hợp với hoạt động gây quỹ cộng đồng, góp phần bảo vệ môi trường và hỗ trợ các hoạt động xã hội.

Hội Phụ nữ các xã như Minh Châu, Quảng Oai, Vật Lại, Cờ Đỏ, Bát Bạt, Suối Hai đã vận động các hộ gia đình tự xây dựng thùng rác riêng và sử dụng chế phẩm vi sinh để ủ rác hữu cơ tại nhà.

Phương pháp này tạo ra phân bón giàu dinh dưỡng, giảm khối lượng chất thải cần vận chuyển và cung cấp nguồn đầu vào đáng tin cậy cho nông nghiệp.

Tại xã Phú Xuyên, các chiến dịch như “Gia đình không rác thải nhựa”, “Trường học xanh - sạch - đẹp” và các đợt dọn dẹp vào thứ Bảy hàng tuần đã nâng cao hơn nữa nhận thức của cộng đồng, lồng ghép việc phân loại rác thải vào các hoạt động văn hóa - xã hội rộng lớn hơn.

Thành phố cũng đang mở rộng hợp tác quốc tế. Dự án “Hà Nội không rác thải”, được hỗ trợ bởi GAIA (Liên minh Toàn cầu về các Giải pháp Thay thế Lò đốt), đã cung cấp thiết bị, đào tạo và kết nối các hộ gia đình với các trang trại đô thị, góp phần khép kín vòng tuần hoàn tài nguyên trong các khu dân cư.

Mô hình này biến chất thải thành tài nguyên cho nông nghiệp, năng lượng và công nghiệp, do đó giảm bớt gánh nặng cho bãi chôn lấp.

GAIA là mạng lưới xã hội dân sự toàn cầu hoạt động tại hơn 90 quốc gia, cam kết thúc đẩy các hoạt động không rác thải và các giải pháp thay thế bền vững cho việc đốt rác.

Những nỗ lực này diễn ra trong bối cảnh Hà Nội đang phải đối mặt với áp lực rác thải ngày càng tăng, thải ra 7.000 - 7.500 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày, chủ yếu là rác hữu cơ.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội báo cáo rằng các cơ sở tập trung vẫn đang quá tải, và 10% - 15% rác thải ở khu vực nội thành không được thu gom, dẫn đến ô nhiễm, mùi hôi và nguy cơ sức khỏe.

Bà Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, cho biết với tờ Hanoi Times rằng thực tế này làm tăng lượng khí thải nhà kính, làm giảm chất lượng không khí và lãng phí vật liệu có thể tái chế .

Bà cho biết việc giải quyết vấn đề rác thải đòi hỏi phải có sự thay đổi ở mọi khâu, từ phân loại, thu gom đến xử lý và tái chế.

Để thúc đẩy tái chế, ông Trần Công Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (ISPONRE), cho rằng Hà Nội cần có cơ chế đồng bộ từ phân loại, thu gom đến xử lý.

Ông đề xuất phát triển tín dụng xanh và cung cấp các khoản vay ưu đãi cho các dự án thân thiện với môi trường, cũng như áp dụng nhãn sinh thái để mở rộng thị trường cho các sản phẩm tái chế.

Theo góc nhìn quốc tế, Đại sứ Phần Lan tại Việt Nam Keijo Ensio Norvanto chia sẻ với Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội rằng tại Phần Lan, 90% rác thải đô thị được tái chế hoặc chuyển đổi thành năng lượng, chỉ có khoảng 1% được chôn lấp.

Ông cho rằng thành công này là nhờ khuôn khổ pháp lý rõ ràng, công nghệ hiện đại và thói quen phân loại rác thải đã ăn sâu vào gia đình.

Đại sứ khuyến nghị Hà Nội coi chất thải là tài nguyên, đồng thời đưa ra các ưu đãi tài chính và hỗ trợ kỹ thuật để thúc đẩy phân loại tại nguồn và tái sử dụng hiệu quả.

ttttbhn