Dù còn nhiều khó khăn trong bối cảnh tổ chức lại mô hình chính quyền và biến động kinh tế vĩ mô, nhưng cả nước vẫn đang nỗ lực từng ngày để đảm bảo mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn năm 2025 với tinh thần quyết liệt từ Chính phủ tới các bộ, ngành, địa phương.

Tỷ lệ giải ngân tăng so với cùng kỳ, nhưng chưa đạt như kỳ vọng

Năm 2025, tổng kế hoạch đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước được giao là hơn 1,09 triệu tỷ đồng, trong đó vốn do Thủ tướng Chính phủ giao chiếm gần 885 nghìn tỷ đồng, phần còn lại là vốn cân đối của các địa phương và vốn năm trước chuyển sang. Tính đến nay, gần 987,5 nghìn tỷ đồng đã được phân bổ, đạt hơn 95% kế hoạch Thủ tướng giao.

Tuy vậy, vẫn còn hơn 38,4 nghìn tỷ đồng chưa phân bổ chi tiết, chủ yếu là vốn ngành, lĩnh vực và vốn chương trình mục tiêu quốc gia. Trước thực tế này, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh một phần để bổ sung cho những bộ, ngành, địa phương có nhu cầu cấp bách, đồng thời yêu cầu Bộ Tài chính tiếp tục rà soát số vốn chưa phân bổ để điều chỉnh trong thời gian tới.

Về tiến độ giải ngân, 8 tháng đầu năm đạt hơn 434 nghìn tỷ đồng, tương đương 39,79% kế hoạch. Riêng phần vốn kế hoạch năm 2025 giải ngân được 409,1 nghìn tỷ đồng, đạt 46,3% so với mức Thủ tướng giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024. Đây là tín hiệu tích cực, song tốc độ tăng đã chững lại so với tháng 7, tạo áp lực rất lớn cho những tháng cuối năm nếu muốn đạt được mục tiêu đề ra.

Tính đến hết tháng 8/2025, nguồn vốn ngân sách địa phương đã ghi nhận tỷ lệ giải ngân cao lên tới 58,3%, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm 2024, đã cho thấy vai trò chủ động và quyết liệt từ phía địa phương trong triển khai đầu tư công.

Tuy nhiên, hiện đã bước sang tháng cuối cùng của quý III nên không thể phủ nhận tiến độ giải ngân vẫn còn chậm tại nhiều bộ, ngành và địa phương. Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, trong tổng số 42 bộ, ngành, chỉ có 7 đơn vị đạt tỷ lệ giải ngân cao hơn mức bình quân chung của cả nước, trong khi có tới 35 đơn vị dưới mức bình quân. Về phía địa phương, mới có 19 tỉnh, thành phố đạt kết quả tốt, còn lại 15 địa phương vẫn đang chậm so với kỳ vọng.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc điều chỉnh mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khiến nhiều thủ tục hành chính bị chậm trễ. Đặc biệt, nhiều xã, phường - nơi được giao làm chủ đầu tư thiếu nhân sự có chuyên môn, khiến việc mở tài khoản Kho bạc, hoàn thiện hồ sơ giải ngân bị đình trệ.

Ngoài ra là các nguyên nhân khác như nhiều đơn vị chưa kịp phân bổ nguồn vốn bổ sung từ tăng thu ngân sách trung ương 2024. Vướng mắc cơ chế, chính sách, nhất là trong lĩnh vực định giá đất, giải phóng mặt bằng, điều chỉnh kế hoạch đầu tư. Những khó khăn trong tổ chức thực hiện từ công tác giải phóng mặt bằng, thủ tục ODA, biến động giá vật liệu, đến thời tiết bất lợi…

Với những nguyên nhân đó, báo cáo của Bộ Tài chính cũng chỉ ra tỷ lệ giải ngân tháng 8 tại các địa phương có xu thế chậm lại so với tháng 7. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách cần các giải pháp mạnh hơn trong 4 tháng cuối năm nếu muốn đạt mục tiêu giải ngân 100% vào cuối năm 2025.

Từ thực tế đó, Chính phủ và Bộ Tài chính đã chủ động điều chỉnh kế hoạch giải ngân, yêu cầu các đơn vị có đề xuất điều chỉnh giảm vốn phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng về tính chính xác và khả năng thực thi. Cùng với đó, các chính sách phân cấp, phân quyền cũng đang được rà soát để tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn trong triển khai thực tế.

Quyết tâm phát huy hiệu quả cao nhất của đồng vốn

Để đảm bảo tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng cả năm đạt 8% trở lên, các bộ, ngành, địa phương đang đưa ra các giải pháp và quyết tâm thực hiện trong những tháng còn lại của năm.

Đến cuối tháng 8/2025, tỉnh Thanh Hóa đã giải ngân gần 7.750 tỷ đồng, đạt 47,8% kế hoạch, cao hơn trung bình cả nước. Nhiều đơn vị, chủ đầu tư như Ban Quản lý dự án khu vực Yên Định, Triệu Sơn, hay các sở ngành như Sở Công thương, Chi cục Thủy lợi, Trung tâm Hành chính công tỉnh… đã hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân chỉ sau 8 tháng.

Tuy nhiên, tại một số dự án trọng điểm vẫn ở mức thấp. Đặc biệt, sau 2 tháng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, nhiều xã, phường trên địa bàn tỉnh gặp khó khăn do thiếu cán bộ chuyên môn về đất đai, tài chính, xây dựng. Ngoài ra là tình trạng khan hiếm nguồn cung vật liệu xây dựng…

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công từ nay đến cuối năm, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa đã yêu cầu các các xã, phường, sở, ngành làm rõ trách nhiệm từng tập thể, cá nhân có tiến độ chậm. Đồng thời khẩn trương kiện toàn bộ máy, bổ sung nhân lực có chuyên môn cho cấp xã, nơi đang chịu áp lực lớn nhất sau khi chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp.

Không dừng lại ở đó, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa còn yêu cầu các xã, phường, sở, ngành đẩy mạnh việc rà soát tiến độ từng dự án; tăng tốc giải phóng mặt bằng; bố trí nguồn thu hợp lý từ đấu giá đất… Và quan trọng hơn là không để một đồng vốn nào bị lãng phí hoặc ách tắc.

Với các giải pháp đã đề ra, Thanh Hóa đang đặt mục tiêu hoàn thành giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025.

Tại tỉnh Đắk Lắk, với tổng vốn đầu tư công năm 2025 trên 15.640 tỷ đồng, đến cuối tháng 8 vừa qua, tỉnh đã giải ngân được trên 3.939 tỷ đồng, đạt 32,3% kế hoạch. Phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch vốn được giao, tỉnh Đắk Lắk đã yêu cầu các đơn vị tiếp nhận dự án do cấp huyện chuyển về cần phối hợp chặt chẽ với địa phương để thực hiện tốt công tác đền bù, giải phóng mặt bằng; chủ động rà soát tiến độ, khả năng giải ngân của từng dự án. Đề xuất điều chuyển số vốn không giải ngân được cho các dự án, công trình đang cần vốn.

Dù khởi đầu chậm với tỷ lệ giải ngân khoảng 33% vào cuối tháng 7, nhưng Bộ Xây dựng đã nhanh chóng tăng tốc trong tháng 8 với những giải pháp cụ thể đã được Bộ này đề ra đó là: Tập trung tháo gỡ vướng mắc thủ tục đầu tư, giải phóng mặt bằng; yêu cầu các nhà thầu tăng ca, tăng kíp, thi công cuốn chiếu; phối hợp với địa phương xử lý nhanh các khối lượng đã hoàn thành để nghiệm thu, thanh toán; rà soát lại các dự án có khả năng giải ngân thấp để điều chuyển vốn.

Đặc biệt, Bộ Xây dựng đang đẩy mạnh khởi công 18 dự án lớn trong năm, trong đó có nhiều công trình hạ tầng trọng điểm như cao tốc, đường sắt, cầu lớn… Dự kiến, trong quý IV/2025 sẽ có 8 dự án quy mô lớn khởi công, tạo ra “đòn bẩy” giải ngân mạnh mẽ giai đoạn nước rút.

Cùng với đó, Bộ Xây dựng cũng đang tích cực thúc đẩy chương trình 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giúp việc giải ngân vốn vừa hiệu quả, vừa đảm bảo an sinh xã hội.

Giải ngân đầu tư công không chỉ là vấn đề tài chính, mà là yếu tố then chốt tạo ra công ăn việc làm, kích thích tăng trưởng, cải thiện hạ tầng, đảm bảo an sinh và phát triển bền vững. Với sự chỉ đạo sát sao từ Chính phủ, sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị, và sự chung tay của từng địa phương, từng dự án, mốc giải ngân 100% đang được kỳ vọng sẽ hoàn thành để năm 2025 không chỉ là năm đầu tư tăng tốc, mà còn về đích trọn vẹn.

T/h